Συνέντευξη: René Marie «Μια ιέρεια της jazz που συστήνεται ως "μουσικός"»!

René Marie

Μια ιέρεια της jazz που συστήνεται ως "μουσικός"

Πρόκειται για μια σύγχρονη ντίβα της jazz, προικισμένη με το θείο δώρο μιας εξαίσιας φωνής, που φέρνει στα μυαλό μας τις σημαντικότερες γυναικείες μορφές της ιστορίας της jazz. Η René Marie, με την αισθαντική φωνή, την απόλυτη σκηνική παρουσία και την άψογη εκφραστικότητά που καθηλώνει το κοινό ανά την υφήλιο, είναι κάτι παραπάνω από μια σπουδαία ερμηνεύτρια. Είναι μια γυναίκα με ισχυρό χαρακτήρα και περισσή τόλμη. Έχοντας ένα ανήσυχο πνεύμα και τη δική της φιλοσοφία ζωής, στην οποία παραμένει αθεράπευτα πιστή, αποφασίζει στα 42 της να ακολουθήσει την καρδιά της. Για μια αντισυμβατική και δυναμική γυναίκα σαν αυτήν, καμιά νόρμα δε μπορεί να φρενάρει το όνειρο της. Έτσι, απρόσμενα ξεκινά η καλλιτεχνική της πορεία και εκ τότε απογειώνεται με τη φήμη της να απλώνεται και πλήθος θαυμαστών να την ακολουθεί σε κάθε της ζωντανή εμφάνιση.

Μια γυναικεία φιγούρα, πρότυπο για τους καιρούς μας. Η René Marie, μαζί με το κουαρτέτο της καταφθάνει στη σκηνή του Half Note για τρεις μοναδικές εμφανίσεις. Έχοντας στις αποσκευές της ένα πλούσιο ρεπερτόριο με κομμάτια τόσο από τον περσινό της δίσκο με τίτλο «I Wanna Be Evil (With Love to Eartha Kitt)», όσο και νέα ακυκλοφόρητα τραγούδια, από το άλμπουμ που ετοιμάζει. Λίγο πριν την πολυαναμενόμενη εμφάνισή της, η René Marie μας μιλά για τη μουσική της, ξεδιπλώνει πτυχές του εαυτού της και μας προϊδεάζει για τη μουσική βραδιά στο Half Note.

M.C: Τί θέση έχει η μουσική στη ζωή σας; Πώς θα χαρακτηρίζατε τη σχέση σας με τη μουσική;

R.M: Η μουσική....είναι για εμένα η οικογένεια μου, η μεγαλύτερη αγάπη μου. Αν κάποιος με ρωτούσε "τί είσαι;", δεν θα απαντούσα "γυναίκα" ή "Αφρο-αμερικανίδα" ή χρηιμοποιώντας κάποιον άλλο ασήμαντο προσδιορισμό, θα έλεγα "Είμαι μουσικός".

M.C: Θεωρείστε μία από τις σπουδαιότερες jazz γυναικείες φωνές του 21ου αιώνα. Παρ' όλα αυτά, ξεκινήσατε τα πρώτα επαγγελματικά σας βήματα στις αρχές του '90. Γιατί όχι νωρίτερα; Τί μεσολάβησε, ώστε να λάβετε μια τέτοια απόφαση;

R.M: Δεν είχα αποφασίσει να ακολουθήσω μια μουσική καριέρα σαν αυτή. Αποφάσισα να απελευθερώσω τη μουσική από μέσα μου περισσότερο από αυτό που ήταν ήδη, αντί να την καταπιέζω. Πάντα αγαπούσα να τραγουδάω. Από τότε που ήμουν μικρό παιδί ήταν για εμένα ο σταθερός μου σύντροφος, η κύρια πηγή άνεσης και το βασικό μέσο επικοινωνίας. Όταν πια παντρεύτηκα, σταμάτησα να τραγουδάω τόσο πολύ και τραγουδούσα μόνο στο σπίτι για την οικογένεια μου και τους φίλους μας. Αλλά όταν έφτασα 42, ο μεγαλύτερος γιος μου, ξέροντας την αγάπη μου για το τραγούδι, με έπεισε να αρχίσω να τραγουδώ δημοσίως. Έτσι, όταν άρχισα να τραγουδώ jazz σε κοινό για πρώτη φορά, ήταν σαν να μιλάω μια γλώσσα, που ήξερα να μιλάω, αλλά την είχα ξεχάσει. Συναντώντας εκείνους τους μουσικούς, ένιωσα σαν να συναντούσα "τη φυλή μου" για πρώτη φορά. Άνθρωποι που αγαπούσαν και ζούσαν μέσα από τη μουσική όπως εγώ. Ήταν απελευθερωτικό και συγκινητικό.

M.C: Το πρώτο σας άλμπουμ φέρει την ονομασία "Αναγέννηση".Ο τίτλος είναι τυχαίος ή σχετίζεται με τη σκέψη σας να αφοσιωθείτε στο τραγούδι;

R.M: Στην πραγματικότητα έχει διττή σημασία. Πρώτα πρώττα, το ίδιο το όνομα μου, το Ρενέ, προέρχεται από τη λέξη "Αναγέννηση", όπου εξ ορισμού σημαίνει "γεννιέμαι ξανά". Αυτός είναι, λοιπόν, ο κυριολεκτικός ορισμός. Δευτερευόντως, ο καταστάσεις μέσα από τις οποίες έφτασα στον επιδιωκόμενο στόχο, δηλαδή να τραγουδώ τόσο όσο ήθελα, με έφεραν αντιμέτωπη με ένα είδος προσωπικής αναγέννησης. Ακόμα κι αν είχα την έγκριση του πρώην συζύγου μου να τραγουδώ σε jazz club, ωστόσο είχε απειλήσει να με διώξει από το σπίτι, αν ηχογραφούσα CD! Του αποκρίθηκα ότι ήταν παράλογο κάτι τέτοιο και αποφάσισα ότι δεν ήθελα να ζω με κάποιον που σκέφτεται ότι έχει το δικαίωμα να μου μιλάει κατά αυτόν τον τρόπο. Έτσι εγκατέλειψα τον πρώην σύζυγό μου και τη θρησκεία στην οποία είχαμε προσχωρήσει μαζί πριν από 24 χρόνια. Δεν ήθελα να ανήκω σε καμία θρησκεία που δικαιολογεί αυτό το είδος συμπεριφοράς. Ακολούθησα την εσωτερική μου ευχαρίστηση με μεγάλο κόστος, χάνοντας την επικοινωνία με τους φίλους και την οικογένεια μου. Αλλά το τίμημα άξιζε τον κόπο!

M.C: Η διεθνής καριέρα και αναγνώριση είναι το όνειρο κάθε καλλιτέχνη. Για εσάς τί σημαίνει αυτό; Τί άλλαξε στη ζωή σας;

R.M: Ναι, αυτό είναι μια κοινότοπη λογική, όπως είπες. Αλλά δυσκολεύομαι με αυτό. Ειλικρινά δεν επιδιώκω τη διεθνή αναγνώριση, βραβεία κλπ. Αυτού του είδους οι προσδοκίες, κατά τη γνώμη μου, οδηγούν στον ανταγωνισμό μεταξύ των καλλιτεχνών και στην καλλιέργεια της εντύπωσης πως "δεν υπάρχει χώρος για όλους". Όλοι οι καλλιτέχνες ανεξαρτήτα από το είδος τέχνης που εκφράζουν, ζωγράφοι, χορευτές, ποιητές, μουσικοί, συγγραφείς, κλπ., αποζητούν ένα μέσο έκφρασης του απροσδιόριστου, του ανείπωτου. Και στη σύγχρονη εποχή με τέτοια λογική έχει μετατραπεί σε μέσο για ανθρώπους στη "μουσική βιομηχανία", που αποσκοπούν να πλουτίσουν από αυτό. Μόνο ο αληθινός καλλιτέχνης στοχεύει στο να εκφράζει αυτήν την εσωτερική παρόρμηση και να προσπαθεί να την κάνει κατανοητή τη διαδικασία, μολονότι κι εμείς, σαν καλλιτέχνες, δε μπορούμε να κατανούμε πάντα ποιό είναι το νόημα πίσω από αυτό που κάνουμε! Θα ήμουν απόλυτα χαρούμενη, εάν μπορούσα να εκφράζομαι στη γειτονιά μου, στη γενέτειρα πόλη μου και να μπορούσα να κερδίζω αρκετά χρήματα ώστε να πληρώνω τους λογαριασμούς μου και να αποταμιεύω για το μέλλον. Όμως σπάνια ένας καλλιτέχνης πληρώνεται επαρκώς στη πόλη μου. Έτσι πρέπει να περιπλανιόμαστε από μέρος σε μέρος ψάχνοντας να βρούμε άτομα που τους ενδιαφέρει το συγκεκριμένο είδος μουσικής. Νιώθω άβολα με τον τίτλο και την έννοια της "παγκόσμιας διασημότητας", γιατί πιστεύω πως ο καθένας από εμάς είναι πολύτιμος γιατί έχουμε έρθει για κάποιο λόγο στη ζωή. Αυτό που με κάνει παρά πολύ χαρούμενη είναι, όταν άτομα που δεν έχουν πρότερα ξανακούσει τη μουσική μας, μου λένε πόσο η μουσική μας άλλαξε τη ζωή τους Αυτό είναι μεγάλη επιβράβευση και αυτό επικύρωσε την απόφαση μου να ακολουθήσω τη μούσα μου μετά από πολλά χρόνια.

M.C: Ο τελευταίος σας δίσκος είναι αφιερωμένος στην κορυφαία τραγουδίστρια της jazz, Eartha Kitt. Τί ήταν για εσάς η Eartha Kitt;

R.M: Η Eartha κι εγώ φαίνεται ότι είμαστε συγγενή πνεύματα. Συνομιλούσε με τον εαυτό της, ακολούθησε το δικό της δρόμο. Το ίδιο έκανα κι εγώ! Ήταν ορκισμένη να είναι αληθινή αυθεντική, αρνούμενη να γίνει αυτό που ήθελαν οι άλλοι. Είμαι το ίδιο. Η Eartha Kitt είχε άνεση στο να αποκαλύπτει τη σεξουαλικότητα και τον αισθησιασμό της τραγουδώντας πάνω στη σκηνή, στις προσωπικές της συζητήσεις και στην προσωπική της ζωή. Είμαι το ίδιο. Η Eartha Kitt ήταν αποφασισμένη να διάγει τη ζωή της θέτοντας τους δικούς της όρους, ανεξαρτήτως τιμήματος. Έτσι είμαι κι εγώ.

M.C: Την παρακολουθήσατε σε μια συναυλία όταν βρισκόταν στην πλήρη ωριμότητα της καλλιτεχνικής της πορείας. Αυτή η μουσική συνάντηση με μια εμβληματική φιγούρα της jazz τί ρόλο έπαιξε στη ζωή σας;

R.M: Όπως ανέφερα και νωρίτερα, συνειδητοποίησα ότι εγώ και εκείνη είχαμε πολλά κοινά στοιχεία και πιο συγκεκριμένα τον ίδιο τρόπο να επιδιώκουμε και να πετύχουμε τους καλλιτεχνικούς και προσωπικούς μας στόχους..

M.C: Ποιούς καλλιτέχνες της jazz ξεχωρίζετε; Θα λέγατε ότι κάποιοι από αυτούς διαδραμάτισαν ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη σας;

R.M: Δεν κάνω διακρίσεις ανάμεσα σε καλλιτέχνες της jazz και μη ή καλλιτέχνες εν γένει της Jazz. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις μου είμαστε όλοι μια "φυλή". Τα μέλη αυτής της φυλής, τα οποία με έχουν επηρεάσει περισσότερο είναι: ο Harry Belafonte η Nina Simone, η Aretha Franklin, ο James Brown, η Roberta Flack, ο Peter, Paul και Mary, οι The Beatles, η Miriam Makeba, η Cleo Laine, η Ella Fitzgerald; η Sarah Vaughn, η Carmen McRae, οι The Supremes, οι Simon and Garfunkel η Bonnie Raitt και η Phoebe Snow.

M.C: Το αθηναϊκό κοινό θα έχει την ευκαιρία να σας απολαύσει από τις 31/10 ως τις 2/11 σε ζωντανή εμφάνιση. Θέλετε να μας δώσετε μια γεύση από το κλίμα της συναυλίας;

R.M: Έχουμε ηχογραφήσει τέσσερα CDs από την τελευταία φορά, που είχαμε έρθει στο Half Note, στην Αθήνα και τώρα δουλεύουμε το πέμπτο. Έτσι έχουμε πολλή μουσική να μοιραστούμε μαζί σας. Το όνομα του γκρουπ μας είναι "Experiment In Truth" κι αυτό είναι ό,τι ακριβώς κάνουμε· επαφή με μουσικούς πειραματισμούς, ενώ παραμένουμε πιστοί στους κανόνες της μουσικής είτε είμαστε στη σκηνή, είτε όχι. Οι τέσσερις από μας παίζουμε μαζί συνέχεια, τα τελευταία 35 χρόνια, έτσι έχουμε μια οικειότητα η οποία αντανακλάται στη μουσική μας και αυτό λειτουργεί ως επιβράβευση για το γκρουπ μας. Ελπίζουμε το αθηναϊκό κοινό της Jazz να το νιώσει αυτό. Και επιτρέψτε μου να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μας απέναντι στο Half Note, που προσπαθεί να διατηρήσει ζωντανή τη jazz μουσική στην Αθήν, κάτι που ποτέ δεν ήταν εύκολο, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει ακόμη μεγαλύτερη  δυσκολία. Τους συγχαίρουμε που διατηρούν ένα χώρο για να έρχεται σε επαφή το αθηναϊκό κοινό της jazz και που μας κάλεσαν ξανά μετά από τόσα χρόνια.

M.C: Έχετε επισκεφθεί ξανά την Ελλάδα, πριν από 8 χρόνια; Πώς σας φάνηκε το ελληνικό κοινό;

R.M: Υπάρχει κάτι στη μουσική που ενώνει όλους τους διαφορετικούς λαούς που συνήθως δεν είναι εκεί ως ομάδα. Βλέπουμε κάθε ακροατήριο- οπουδήποτε κι αν πάμε- σαν ένα σπάνιο, σαν ένα μοναδικό κοινό, σαν μέλη της Jazz Φυλής μας που δεν πρόκειται να ξανασυναντήσουμε, στο οποίο καταθέτουμε το πολύτιμο δώρο της μουσικής. Το δώρο μας το δέχτηκε θερμά το κοινό της Αθήνας την τελευταία φορά και περιμένουμε να μας καλοδεχτεί ξανά, με ανοιχτές αγκάλες κατά την επιστροφή μας.

M.C: Με τί εντυπώσεις φύγατε από τη χώρα;

R.M: Οι Έλληνες μας φέρθηκαν ευγενικά και φιλόξενα κάτι για το οποίο είναι γνωστοί σε ολόκληρο τον κόσμο.

M.C: Κάποιες προσδοκίες για το μέλλον;

R.M: Πιστεύω ότι όλοι μας έχουμε γεννηθεί με τη δική μας "εσωτερική μελωδία", με την οποία πιστεύουμε ότι πρέπει να μείνουμε εναρμονισμένοι καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτός ο εσωτερικός τόνος ηχεί ξανά μέσα μας και μας αφήνει να γνωρίζουμε πότε δεν είμαστε εναρμονισμένοι με αυτό ή πότε είμαστε τέλεια εναρμονισμένοι. Η καλλιτεχνική μου έκφραση και η προσωπική μου ελπίδα είναι να παραμείνω όσο γίνεται πιστή σε αυτόν, όσο μπορώ- όσο είναι δυνατό και για όσα χρόνια ζήσω.

M.C: Τί να περιμένουμε στο άμεσο μέλλον από σας; Ετοιμάζετε κάποιο νέο άλμπουμ που ενδεχομένως, να κυκλοφορήσει σύντομα;

R.M: Ναι, έχουμε δουλέψει σε μια νέα μουσική για το επόμενο άλμπουμ μας από το Σεπτέμβριο. Είμαστε ενθουσιασμένοι για το επερχόμενο CD, διότι περιλαμβάνει μερικά από τα τραγούδια που παίζουμε εδώ και καιρό, αλλά δεν τα είχαμε ηχογραφήσει. Άλλα είναι νέες συνθέσεις γραμμένες τους τελευταίους δύο μήνες! Και ακόμα συνθέτω νέες μελωδίες-αλλά ήδη έχουμε πάρα πολλά τραγούδια για να χωρέσουν σε ένα δίσκο. Δεν ανησυχώ όμως, όλα βαίνουν καλώς- θα συνεχίσω να συνθέτω, να οργανώνω και προσφέρω τα δώρα μου στον κόσμο. Είναι αυτό που μου δίνει τη μεγαλύτερη χαρά κι αυτό υποθέτω ότι έχει τη μεγαλύτερη σημασία.

M.C: Music... such a big «story»...! Could you let us know the importance of the existence of music in your life?

R.M: Music...is my mother, my father, my lover. If someone were to ask me "what are you?", I wouldn't say "female" or "African-American" or any of those unimportant distinctions – I would say "I am a musician".

M.C: You are considered as one of the most famous jazz voices of our century. Although your career started at early '90s. What have you done meanwhile? How did you get this decision?

R.M: I didn't decide to pursue a musical career, as such. I decided to release from within me more of what I already was, instead of repressing it and holding it inside. I have always loved singing since I was a very, very small child – it has been my constant companion, my main source of comfort and major means of communication. When I became a married woman, I stopped singing as much and only sang at home for family and friends. But when I was 42, my oldest son convinced me to start singing in public – he knew how much I loved to sing. So when I started singing jazz in public for the first time, it was as though I was speaking a language I'd forgotten I knew how to speak, and meeting those musicians felt like I was meeting my own tribe for the first time – people who loved and lived music as much as I did. It was liberating and humbling.

M.C: The first album of your career is called «Renascence». This title was just an instant inspiration or there is a d eeper meaning/connection with your music?

R.M: It's a double meaning, really. First, my name, Rene, is taken from the word Renaissance, the definition of which means "to be born again" or "rebirth". So, that is the literal definition. Secondly, the things I went through in order to pursue singing as fully as I wanted it to, actually caused a kind of re-birth in me, of sorts. Even though I had my ex-husband's approval to sing in jazz clubs, he threatened to kick me out of our house if I recorded a CD! I told him that was unreasonable and decided that I didn't want to live with ANYONE who thought they could speak to me that way. So I left my ex-husband and I left the religion we had joined together 24 years prior to that. It was that religion that made him think he could speak to his wife that way. I didn't want to belong to any religion that justified that kind of behavior. I followed my inner joy at a very great price, losing communication with friends and family. But the price is worth it.

M.C: Generally, an international career and recognition is the deepest target of every artist. How did these factors influence your life?

R.M: Yes, that is the conventional wisdom as you say. But I struggle with this. I don't really seek international recognition, awards, etc. This kind of seeking, in my opinion, leads to competition among artists and a feeling that there's "not enough to go around". I believe all artists – regardless of their means of artistic expression, painter, dancer, poet, musician, writer, etc. – all artists seek a means of expressing the indefinable, the inexpressible. And though in these modern times such expression has become a means for people in the "music business" to make money from it, yet the true artist only seeks to express that artistic compulsion and be understood in the process, though we, as artists, may not understand what is the meaning behind what we are doing! lol! I would be perfectly happy expressing my soul right in my own neighborhood, my own hometown, if I could earn enough to pay my bills and set aside $$ for the future. But an artist is seldom compensated adequately for what we do in our own hometown. So we must be itinerate, traveling from place to place, trying to find groups of people who are interested in our particular creative expression. I am not comfortable with the "international celebrity" aspect of it, as I believe each of us is just as valuable as the next in whatever purpose we are fulfilling on this earth while we are here. But it does bring me great joy when someone who has never heard us before tells us how our music has changed their lives – that is extremely rewarding and validates the decision I made years ago to follow my muse.

M.C: You dedicated your last album to the Legend of Jazz, Eartha Kitt. Could you please describe us what exactly Eartha Kitt means for you and your music?

R.M: Eartha and I are kindred spirits, it seems. She spoke her mind, followed her own way. I do the same! She was adamant about being true to herself, refusing to be what others wanted her to be. I am the same. Eartha Kitt was comfortable with revealing her sexuality and sensuality in song on stage, in personal conversation and in her life. I am the same. Eartha Kitt was determined to live her life on her own terms, regardless of the personal costs. So am I !!

M.C: The first time you have attended her was in a live performance at the peak of her career, actually when she was 70 years old. How much did she affect you?

R.M: As I mentioned above I realized that me and her had lots of things in common, particularly in the way we wanted to pursue our artistic goals but also in life.

M.C: I would like to ask you about jazz artists, apart from Eartha Kitt, by whom you have be influenced and inspired...

R.M: I don't make a distinction between "jazz singers" or non-jazz singer, or jaszz artists for that matter. As far as I am concerned, we 're all one tribe! The members of that tribe that have influenced me the most are: Harry Belafonte; Nina Simone; Aretha Franklin; James Brown; Roberta Flack; Peter, Paul and Mary; The Beatles; Miriam Makeba; Cleo Laine; Ella Fitzgerald; Sarah Vaughn; Carmen McRae; The Supremes; Simon and Garfunkel; Bonnie Raitt; Phoebe Snow

M.C: Your Greek audience will has the opportunity to enjoy your music at your live concerts at «Half note jazz club» in Athens, from October 31st to November 2nd. What about to give us just a «taste» of these concerts...?

R.M: We have recorded four CDs since the last time we were in Athens at the Half Note, and now we are working on a fifth one! So we have A LOT of music to share with you. Our group name is Experiment In Truth and that is exactly what we do – conduct musical experiments while we are engaged in music, whether onstage or off. The four of us have played together in one iteration or another for at least 35 years, so our music has an intimate aspect to it that is very rewarding to us as a group. We hope members of our Athens jazz tribe will find it rewarding as well. And let me also express how grateful we are to The Half Note for working hard to keep live jazz in Athens. It is never easy, but has been particularly difficult in recent years. We congratulate them for providing a space for the Athens Jazz Tribe to meet and for inviting us back again after so many years

M.C: Your last visit in Greece was eight years ago. How did you feel the Greek audience?

R.M: There is something about music that brings all kinds of disparate folks together who might not ordinarily be there as a group. We view each audience – wherever we go - as a rare, as a unique, never-to-be-repeated members of our Jazz Tribe before whom, we lay down our precious gift of music. Our gift was warmly received by our tribe in Athens the last time we were there and we expect to be welcomed back again to our tribe in Athens with open arms upon our return.

M.C: ...and what about Greece?

R.M: Greeks have been gracious and hospitable to us and they are known for that all over the world.

M.C: Concluding, would you like to tell us about your future planning?

R.M: I believe that we are all born with our own "inner note" that we are meant to remain in tune with during our entire life. This note resonates within us and lets us know when we are "out of tune" with it or in perfect alignment with it. My artistic expression and personal hope is to remain as true to that "note" as I can - wherever that takes me and for as long as I live.

M.C: Will you launch a new album at near future?

R.M: Yes, we have been working on new music for our next album since September. We're excited about this upcoming CD because some of the songs we've been playing for a long time, but we just haven't recorded them. Others are brand new, written as recently as 2 months ago! And I am still composing new tunes – but we already have too many songs to put on one CD!!I don't care, though. It's all good – I'll just keep on composing and arranging and bringing my gifts to the world. It's what brings me the greatest joy, so I suppose that's all that really matters!