Συνέντευξη: Νίκος Ξυδάκης «Ο Ερωτόκριτος θα προκαλεί τις τέχνες σε κάθε εποχή να το ξαναβλέπουν»!

Νίκος Ξυδάκης

Ο Ερωτόκριτος θα προκαλεί τις τέχνες σε κάθε εποχή να το ξαναβλέπουν

Ο Νίκος Ξυδάκης, συνθέτης από εκείνες τις ιδιαίτερες περιπτώσεις, θα αφιερώσει ένα σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής του πορείας στη μελοποίηση του ποιητικού λόγου. «Είναι ένας τρόπος ανάγνωσης και αφήγησης μουσικής», όπως θα πει ο ίδιος. Από την «Εκδίκηση της γυφτιάς» του 1978 θα χαράξει στο δρόμο του τον πήχη της ποιότητας που ορίζει και θα τον κρατήσει παραστάτη σε ό, τι κάνει.

Το 2000 θα ενωθεί δισκογραφικά με το Λουδοβίκο των Ανωγείων, τον Ψαραντώνη και το Γιώργο Κουμεντάκη στο «Τέσσερις δρόμοι για τον Ερωτόκριτο», μια μουσική σύμπραξη των τεσσάρων τους πάνω στο έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου. Δεκαπέντε χρόνια μετά, με αφορμή το ίδιο έργο, βρίσκεται επί σκηνής με το Λουδοβίκο, ανιχνεύοντας ακόμη εκείνους τους λόγους που το διατηρούν αειθαλές στις εποχές και τις καταστάσεις. Το Σάββατο, 18 Απριλίου θα συναντηθούν στη σκηνή του Mylos Club, στη Θεσσαλονίκη με το «Δύο δρόμοι για τον Ερωτόκριτο», δίνοντας ραντεβού και για τις υπόλοιπες πόλεις της Ελλάδος

M.C: Με τον Λουδοβίκο των Ανωγείων θα συναντηθείτε πρώτη φορά το 1986 στις παραστάσεις του Σείριου, θα βρεθείτε δισκογραφικά στο«Τέσσερις δρόμοι για τον Ερωτόκριτο» και σήμερα σας δίνεται ξανά η αφορμή μέσα από το ίδιο μουσικό εγχείρημα. Ποιες κοινές γραμμές κάνουν την καλλιτεχνική σας συνύπαρξη το ίδιο παραγωγική στο πέρασμα του χρόνου;

Ν.Ξ: Μου αρέσει ο Ψυχικός τρόπος του Λουδοβίκου. Το ότι δεν φωνάζει. Ο τρόπος που αφηγείται. Ο αέρας που φέρνει είτε από τα Ανώγεια είτε από τα βουνά, ή τον έχει ο ίδιος, είναι μία ελευθερία. Μου ταιριάζει αυτό και δημιουργεί μια κοινή αίσθηση. Έχουμε μια καλή συνομιλία. Θα ‘λεγα πως όλο μας το πρόγραμμα είναι σαν απάντηση του ενός προς τον άλλο μέσω των τραγουδιών μας. Αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο είναι αυτό που κάνουμε αυτή την στιγμή. Ασφαλώς υπάρχουν και σκέψεις για την συνέχεια. Εάν θα έχουμε καμία καλή ιδέα όπως αυτή του Ερωτόκριτου βέβαια. Να μας ενώνει δημιουργικά. Καί όχι απλά να είναι μία ακόμα συναυλιακή συμμαχία.

M.C: «Δύο δρόμοι για τον Ερωτόκριτο»: Ποιοι κανόνες αισθητικής διαπνέουν αυτό το εγχείρημα;

Ν.Ξ: Το ίδιο το ποίημα σε οδηγεί. Η γλώσσα του, ο τόνος του. Νομίζω πως υποβάλλει την αντίστοιχη στάση. Ο τρόπος που το αντιμετωπίζουμε είναι κοντινός. Πρωταγωνιστεί ο ίδιος ο λόγος. Η αφήγηση της ιστορίας και της σκηνής που έχει επιλέξει ο καθένας μας. Ο Λουδοβίκος τον Διάλογο της Νένας με την Αρετούσα και εγώ την σκηνή της μάχης με τα Κονταροχτυπήματα. Προσπαθούμε να μεταφέρουμε την συγκίνηση του κειμένου. Και σχεδόν μόνο με το άκουσμα του. Χωρίς πολλές δραματικότητες. Και δεν είναι και τόσο εύκολο αυτό.

M.C: Ποια διάσταση προσδίδει η μελοποίηση σε ένα ποιητικό έργο τέτοιας δυναμικής;

Ν.Ξ: Δεν ξέρω εάν πρόκειται για την μελοποίηση ενός ποιήματος, με την συνηθισμένη έννοια. Περισσότερο είναι ένας τρόπος ανάγνωσης και αφήγησης μουσικής. Ανακατεύονται και πολλοί τρόποι. Αφήγηση, απαγγελία ρυθμική, αντηχήσεις από το παραδοσιακό μοτίβο του Ερωτόκριτου, λυρικά μέρη και αυτοσχεδιασμοί και χωρίς ιδιαίτερους νεωτερισμούς. Ελπίζω πως είναι μία πειστική σύνθεση, που κάνει και το αίσθημα πειστικό και αυτή την υπέροχη γλώσσα ζωντανή.

M.C: Η ερμηνεία έρχεται από τη φωνή της Αλίκης Ζωγράφου. Τι αποδίδετε στην ερμηνεία της που την καθιστά ικανή να κάνει αυτό το ιδιαίτερο ταξίδι στο χρόνο και το μελοποιημένο ποιητικό λόγο;

Ν.Ξ: Είναι μία νέα Φωνή και παρότι νέα έχει ένα ρωμαλέο ενδιαφέρον στοιχείο. Πρώτη φορά με τον Λουδοβίκο την άκουσα. Στον δικό μου Ερωτόκριτο δεν συμμετέχει όμως και δεν μπορώ να σας πω κάτι περισσότερο. Στα άλλα τραγούδια του προγράμματος που συμμετέχει είναι εκφραστική και έχει ένα δικό της προσωπικό τρόπο.

M.C: Πόσο ακουμπά και πόσο απέχει από τα δεδομένα της σύγχρονης συναισθηματικής έκφρασης ο λόγος του «Ερωτόκριτου»;

Ν.Ξ: Ο Ερωτόκριτος είναι ένα κλασσικό πλέον και σπουδαίο ποίημα. Θα διαβάζεται και θα ξαναδιαβάζεται και υποθέτω πως θα προστίθενται και άλλες απόπειρες καλλιτεχνικές στην μουσική, στο θέατρο. Θα προκαλεί τις τέχνες σε κάθε εποχή να το ξαναβλέπουν. Όποια σελίδα και να πετύχεις, σε όποια φράση και να σταθείς θα ανακαλύψεις πόσο οι αξίες του είναι σύγχρονες. Το διαπιστώνουμε και εμείς από σκηνής. Παρά τις αλλαγές και στο συναίσθημα και στην γλώσσα την τόσο ιδιωματική, εξακολουθεί να συγκινεί.

M.C: Γενικότερα, ποιες δονήσεις προκαλεί η ποιητική γλώσσα του τραγουδιού σε μια τόσο «αντιποιητική» εξ όψεως κοινωνία;

Ν.Ξ: Ένα ποίημα και η ποίηση πάντα θα έχει την δύναμή της. Μικρότερης η μεγαλύτερης απήχησης. Είτε ποιο ευαίσθητη είναι μία εποχή είτε αντιποιητική. Βασίζεται και στο κουράγιο να επιμένει. Ένα καλό ποίημα δεν αλλάζει και πολλά. Για όποιον πάντως εμπλέκεται μαζί της είναι μία ενδυνάμωση έστω και για λίγο, που λέει και ο Καβάφης. Πάντα εξ άλλου ήταν και εθεωρείτο πολυτέλεια ή για τους μορφωμένους και εκλεπτυσμένους ενασχόληση.

M.C: Προσωπικά, ποια μαγεία ασκεί σε εσάς καλλιτεχνικά αυτό που εύκολα αναφέρεται ως «Μελοποιημένη ποίηση», αλλά δύσκολα γίνεται αντιληπτή η διάσταση του;

Ν.Ξ: Εκ συστήματος δεν θα μου άρεσε να μελοποιώ ποιήματα, εννοώ ως μία άποψη ότι υπηρετώ μια σχολή ή κάποια ανώτερη ποιότητα. Ή για κάποιον σκοπό παιδευτικό. Για αυτό και αν προσέξει κανείς με όσα ποιήματα ή ποιητές έχω καταπιαστεί είναι πολύ κοντά στην αίσθηση του τραγουδιού. Παλαιότερα ήμουν και σθεναρά της άποψης να αφήνουμε την ποίηση στην ησυχία της. Τώρα κάνω αυτό που αγαπάω και με συγκινεί.

info: Σάββατο 18 Απριλίου, Mylos Club (Ανδρεα.Γεωργίου 56, Θεσσαλονίκη, Τηλέφωνο:2310551836), Ώρα έναρξης: 22:00, Τιμή εισιτηρίων: 12 ευρώ