Συνέντευξη: Σταμάτης Κραουνάκης «Είμαστε το φως μέσα στο φως, ανελέητο καμιά φορά, αλλά και το μεγάλο μας χαρτί»!

Σταμάτης Κραουνάκης

Είμαστε το φως μέσα στο φως, ανελέητο καμιά φορά, αλλά και το μεγάλο μας χαρτί

Ο Σταμάτης Κραουνάκης είναι εκείνος ο καλλιτέχνης, που ως δημιουργός λειτουργεί όπως ο Θεός με τους πρωτόπλαστους, σου δίνει την πρώτη απαραίτητη ύλη, σου δείχνει τους δρόμους που έχεις να διαλέξεις και στη συνέχεια, σε αφήνει να ντύσεις μόνος τη γύμνια σου και να σχεδιάσεις με τα δικά σου μολύβια το μονοπάτι που θα ακολουθήσεις. Από το πρώτο του στιχάκι μέχρι σήμερα, η ίδια ιεροτελεστία. Μια ιεροτελεστία, που φθάνει να γεμίζει τις τσέπες μας με σπουδαία χαρτιά, φυλαχτά για τα δύσκολα. Όπως και ο τελευταίος δίσκος του, «η Λειτουργία των Πόλεων». «Δίσκος πολυπρόσωπος», όπως θα πει ο ίδιος. Η Αναστασία Έδεν, η Ελένη Ουζουνίδου, ο Κώστας Μπουγιώτης, ο Χρήστος Μουστάκας, η Γιώτα Νέγκα, η Γωγώ Τσαμπά, ο Γιώργος Μαργαρίτης μέχρι και η Καίτη Ντάλυ, ο Λευτέρης Βογιατζής και η Βίκυ Μοσχολιού, στο μικρόφωνο. Ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, ο Άρης Βλάχος ο Άκης Δήμου, η Κική Δημουλά, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο Λάκης Λαζόπουλος, ο Παναγιώτης Μέντης, η  Λίνα Νικολακοπούλου ο Χρήστος Παπαδόπουλος, ο Γιώργος Χρονάς, στα λόγια και τις μελωδίες. Οι άνθρωποί του, άνθρωποι από το παρελθόν του και άλλοι από το παρόν και το μέλλον του, που κάθισαν δίπλα του και σε ένα κοινό τραπέζι, όμοιο με τραπέζι γιορτής, έφτιαξαν ένα δίσκο «γεμάτο». Γεμάτο από ξέσπασμα συναισθήματος, αγανάκτηση, αγάπη, επιθυμία, πάθος και μικρές ιστορίες μιας ημέρας στην Πόλη των Ανθρώπων της.

Ο ίδιος αναλαμβάνει ρόλο τετραπλό αυτή τη φορά, ερμηνευτής, στιχουργός, συνθέτης και συγγραφέας. Βλέπεις, δίπλα στα 27 τραγούδια και τα 4 ορχηστρικά, θα βρεις και 12 κείμενά του. Κείμενα, που αγγίζουν τα άκρα σου, από τη μία σε «καίνε» και από την άλλη σου δίνουν την ώθηση για τον ουρανό. Γραμμές, που γράφτηκαν με αφορμές που ξεκινούν από μια βραδινή βόλτα και φθάνουν μέχρι το μεγάλο ερωτηματικό που χαράζει τη σημερινή κατάντια.

Άλλωστε, σε αυτή τη μεγάλη αντίθεση είναι χτισμένη και η Πόλη του. Η Πόλη μας. Ντύθηκε από κομμάτια καινούρια, άλλα παλιότερα και παρουσιασμένα διαφορετικά, άλλα απαράλλαχτα, κρυμμένα στο αρχείο, που βρήκαν τόπο και χρόνο γόνιμο να βγουν και να ανθίσουν. Μια Πόλη φτιαγμένη από τους ανθρώπους, τα λάθη και τα σωστά τους, την αλήθεια τους, τον έρωτα. Τον έρωτα σε  όλες τις διαστάσεις και υπό όλες τις μορφές. «Τον έρωτα στις σχέσεις, τον έρωτα για τον τόπο, για την πόλη μας, τον προδότη έρωτα, τον χαμένο, αυτόν που μας έμεινε στη ζωή...». Ένας δίσκος όμοιος με κομμένο στο χέρι, με μια αίσθηση αυθεντικού. Όπως εκείνον, που αγοράσαμε με το πρώτο μας χαρτζιλίκι και γρατζουνίσαμε μια νύχτα, ύστερα από τη χιλιοστή φορά, που έφθασε να παίζει στην επανάληψη. Από τους ανθρώπους για τον άνθρωπο, από το φως προς το φως...

«Η αυλή μας έβγαζε φως εχτές, το είδα. Με κάτι δάκρυα κρυμμένα στις σιωπές, που δεν τον ξευτέλισα τον εαυτό μου μέσα στα χρόνια. Αν χτύπησε κάτι ψηλά και πληγώθηκαν οι άγγελοι μας, απόψε να στείλω μια ψαλμωδία να γελάσουνε, αύριο μιλάμε πάλι»

M.C: «Η λειτουργία των πόλεων»... Λειτουργία, λέξη πολύσημη. Ο τρόπος με τον οποίο επιβιώνει μια πόλη, ο ρόλος της ως μέρος ενός συνόλου και ο τρόπος με τον οποίο συμβάλλει σε αυτό, ή ακόμη και μια θρησκευτική ακολουθία. Πού βρίσκει την αλήθεια της η δική σας «λειτουργία»;

Σ.Κ: Στο φινάλε του τραγουδιού «Σπηλιά» είναι κρυμμένα τα λόγια της απάντησης. Θα φτιάξουμε καινούργιες λειτουργίες ή ας μάθουμε πώς λειτουργούμε εν τέλει μέσα από την αντίθεση αυτή, που ολοκληρώνεται με τόσες ψήφους στο κόμμα της Χρυσής Αυγής και τόσες ίδιες στο Μανώλη Γλέζο, με δήμους ΚΚΕ και με δήμους στα χέρια των επιχειρηματιών. Διαμορφώνεται μια εμφυλιακή αντίθεση και στην μέση οι «έτσι κι αλλιώς», με τα πολλά με τα λίγα, με τα τίποτα και με τον πανικό της ήττας απ’ όλες τις μεριές. Τα βλέπω όλα και πιστεύω ότι, μόνο αν ξαναστεγάσουμε την ψυχή μας στην πίστη, θα τα καταφέρουμε ενωμένοι, όσοι συνεννοούμαστε! Δε φοβάμαι... Πάντα λίγοι την κάνανε τη δουλειά. Φτάνει να βρίσκουμε τρόπο να βρισκόμαστε και να ανταλλάσσουμε. Ξύπνιοι, όμως, τώρα και με κλειστή την τηλεόραση. Οπωσδήποτε αυτό! Αυτή είναι η λειτουργία μου, εκεί όπου αναγνωρίζω το τοπίο μου και το ξαναπερπατώ, ήσυχος και έτοιμος να με φάνε και λάχανο, άμα λάχει!

M.C: Χρησιμοποιώντας ως ρήμα το «εμπνέω», η πόλη λειτουργεί με διπλό «συντακτικό» ρόλο, τόσο αυτόν του υποκειμένου όσο και αυτόν του αντικειμένου;

Σ.Κ: Έτσι είναι! Η πόλη των ερώτων και των φίλων μας, τα στέκια μας και οι άνθρωποί μας και η πολιτεία. Η πόλη κράτος, ας πούμε. Έτσι κι αλλιώς αυτή τη στιγμή αλλάζει πια ο χαρακτήρας της κάθε τοπικής κοινωνίας με τόσο διαφορετικά στάνταρ εξουσίας από πόλη σε πόλη. Από κάτω είναι η δικιά μας, των ανθρώπων. Αυτό που εννοούμε «μεγάλο μας σπίτι». Είναι ώρα να το ξαναδιαβάσουμε έξω από όποια συνήθεια, καλή ή κακή. Πάμε και στον παρακάτω φούρνο να δούμε τι βγάζει!

M.C: Είναι ένας δίσκος που σας ενώνει με δημιουργούς και ερμηνευτές διαφορετικής «ρίζας». Ποιο κομμάτι σας βρίσκει το δικό τους και πώς ενώνονται αυτά τα δύο μεταξύ τους; Ποιο στοιχείο ξεχωρίζετε από τον καθένα τους;

Σ.Κ: Είναι όλοι εδώ, ερμηνευτές, ποιητές και μουσικοί, ό, τι καλύτερο θα μπορούσα να φανταστώ ποτέ. Ο καθένας στην ώρα και στο σημείο του. Αν προσέξετε, περιγράφεται ένα 24ωρο... Σημασία έχει ότι συναντηθήκαμε, που λέει κι ο ποιητής Ρίτσος,  ότι «ζυμώσαμε» κάτι παρέα. Είναι ένας πολυπρόσωπος δίσκος με εμένα στη θέση του οικοδεσπότη. Εγώ έβαλα το σπίτι, εκείνοι είναι όλοι τους οι επισκέπτες μιας μέρας, που είχε ήλιο και που νιώθαμε ότι αγαπάμε την Πόλη και τους Ανθρώπους της. Δεν είναι διαφορετικής ρίζας, είναι διαφορετικής έκφρασης, αλλά όλοι μιλάμε για τον Έρωτα, ο καθένας με τον τρόπο του. Για τον έρωτα στις σχέσεις, τον έρωτα για τον τόπο, για την πόλη μας, για τον προδότη έρωτα, για τον χαμένο, γι’ αυτόν που μας έμεινε στη ζωή...

M.C: Ποιο είναι το πορτρέτου εκείνου του ανθρώπου που σας γεννά την ανάγκη να δημιουργήσετε για εκείνον;

Σ.Κ: Ας πούμε, ότι είναι ένας μικρός θεός, ιπτάμενος σαν το Πήτερ Παν, που με ξυπνάει τα πρωινά και με κοιμίζει τα βράδια... Έχει σοφία σατυρικού ποιητή και δυνάμεις αερικού και μου ζητάει να είμαι αφυπνισμένος και μάχιμος, όσο ακόμα περπατώ και υπάρχω.

M.C: Τραγούδια και κείμενα για όλες τις διαστάσεις που παίρνει το «σήμερα», μπλεγμένα με στιγμές από το «χθες». Υπάρχει η ανάγκη σας για μετουσίωση του παρελθόντος σε πάτημα για το «καινούριο» και εάν ναι, πού βρίσκει το σώμα της;

Σ.Κ: Ο ήχος με πάει. Από όπου κι αν κρατάει η μελωδία, τι μπορεί να γεννήσει ένας τσίγκος ή μια χορδή πατημένη, αλλιώς μια πενιά που γίνεται γραμμένη παρτιτούρα... Το παιχνίδι μου με τους μουσικούς, τι ζητάω κάθε φορά, πώς διαμορφώνεται αυτό μέσα από το ταλέντο και την προσωπικότητα τους. Με τα χρόνια την ξέρω τη μηχανή μου, γι’ αυτό και αυτό που με απασχολεί είναι κάθε  φορά να πάμε από άλλο δρόμο μπας και τρακάρουμε κάτι άγνωστο ή και πολύ γνωστό, μα ξεχασμένο από χρόνια, σαν παιχνιδάκι που έμεινε σε κάποιο κουτί αχρησιμοποίητο για καιρό.

M.C: Μέσα από αυτό το δίσκο ανοίγετε ένα διάλογο με το σημερινό άνθρωπο, που πέφτει, σηκώνεται, γελάει, ερωτεύεται, κάνει λάθος επιλογές, μετανιώνει... Τι του εκμυστηρεύεστε;

Σ.Κ: Όλα θα ξαναγεννηθούν απ’ τη μεγάλη διαφορά. Η «Σπηλιά», επιμένω είναι αφαλός της εξομολόγησης μου. Η συμφιλίωση με την ιδέα της απώλειας στο ζητιάνο, ένα από τα πολύ αγαπημένα μου.

M.C: Στο εξώφυλλο στέκεστε πάνω από την πόλη, σαν τον «παντογνώστη αφηγητή», που πλάθει τους ήρωες του, αφήνοντάς τους να δρουν ελεύθερα, γνωρίζοντας όμως, πάντα το παρακάτω. Λειτουργείτε κατ’ αυτόν τον τρόπο ως δημιουργός; Δίνετε τα εφόδια στους ανθρώπους και στη συνέχεια τους αφήνετε να περπατήσουν μόνοι τους, επανδρωμένοι πια, τους δρόμους τους;

Σ.Κ: Ναι, δεν είμαι ο παντογνώστης, αλλά είμαι ένας κοροϊδευτής του χρόνου. Θέλω να με εκπλήξουν οι σύντροφοι μου στο ταξίδι. Να χαρώ, που αποτυπώσαμε μια κοινή αναφορά.

M.C: Ποια χροιά παίρνει το ρήμα «προκαλώ» μέσα από τη «Λειτουργία των πόλεων»;

Σ.Κ: Δεν έχω τέτοια πρόθεση. Είδα και κάποια παιδιά, που βιάστηκαν να αντιγράψουν. Δεν κάνουν καλά, είναι εμφανές. Μ΄ αρέσει μόνο, που στα χρόνια του εφιάλτη είμαι ενεργός και θα θυμούνται πιο μετά, όσοι με πιστεύουν και με αγαπούν, ότι τους έδωσα τροφή για τη βόλτα τους.

M.C: Ζούμε στην εποχή που εντυπωσιάζουν τα άκρα, αλλά επιβιώνει η μετριότητα. Ας δανειστούμε τα λόγια του Ο. Ελύτη, «Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά.». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελείτε την απεικόνιση αυτής της ρήσης. Κατά πόσο αυτή η δουλειά την πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα;

Σ.Κ: Με καλύπτει ο ποιητής. Εγώ είμαι και πολύ τυχερός, έχω μια πίστη συντροφιά από πολύ καλούς καλλιτέχνες, έχω μερικούς εξαιρετικούς συνεργάτες που πασχίζω να κερδίζουμε όλοι μας το ψωμί μας απ’ τη δουλεία μας, έχω ελευθερία λόγου, έχω βήμα σ’ ένα ραδιόφωνο, έχω μια στέγη σ’ έναν εξαιρετικό καλλιτεχνικό οργανισμό... Όχι, δεν επιβιώνει η μετριότητα. Ό, τι επιβιώνει, αξίζει κατά τον άλφα ή βήτα τρόπο. Η μετριότητα πασχίζει να φαίνεται άνετη, αλλά παίρνει πολλά χάπια και ζει μέσα στην αγωνία, μήπως τυχόν και δεν της φτάσει η μπαταρία της και την πάρουν γρήγορα χαμπάρι. Αυτή είναι μια αγωνία, την οποία, ο καλλιτέχνης που το’ χει, όσο φτωχός και «εκτός» και να μοιάζει, δεν θα τον πιάσει ποτέ για να τον πετάξει έξω από την ουσία του. Το πολύ να τα φτύσει... Παίζει κι αυτό ως ενδεχόμενο, αν δεν είσαι ανθεκτικός και ασχολείσαι συνέχεια με το πώς τα καταφέρνουν οι μέτριοι!

M.C: Τέλος, λέτε «Η αυλή μας έβγαζε φως εχτές, το είδα.». Είμαστε αυτόφωτα ή ετερόφωτα πλάσματα, τελικά...;

Σ.Κ: Είμαστε τρομερές γεννήτριες εδώ, σ’ αυτόν τον τόπο. Δεν έχουμε καλωδιώσει, όσοι δεν το ‘χουμε καταλάβει. Το φως είναι η δύναμή μας. Είμαστε το φως μέσα στο φως, ανελέητο καμιά φορά, αλλά και το μεγάλο μας χαρτί!

*τα σχέδια ανήκουν στον street artist Blemobil. 

Βιογραφικό

Ο Σταμάτης Κραουνάκης γεννήθηκε το 1955. Σπούδασε μουσική με την κυρία Κλέλια Τερζάκη και Πολιτικές Eπιστήμες στο Πάντειο. Με τη Λίνα Νικολακοπούλου, την οποία γνώρισε στο Πάντειο και με την οποία είναι συνδεδεμένο πάνω από το 80% του συνολικού του έργου, συνεργάζονται από το 1980, με κορυφαία στιγμή το 1985 με τον δίσκο Κυκλοφορώ κι οπλοφορώ. Το 1986 μαζί με τον Ανδρέα Βουτσινά πρότειναν μιαν άλλη μορφή διασκέδασης, χρησιμοποιώντας τα τραγούδια σαν μουσικό θεατρικό κείμενο και τους τραγουδιστές σαν ήρωες ενός φανταστικού έργου. Έχει συνεργαστεί με τις σημαντικότερες λαϊκές φωνές και με σημαντικούς ερμηνευτές του θεάτρου και έχει αναδείξει εξαιρετικούς νέους ερμηνευτές. Από το 1990 συγκεντρώνει ελληνικά έργα που επιδέχονται μουσική ανάπτυξη και τα επεξεργάζεται, ενώ παράλληλα βλέπουν το φως της δισκογραφίας εσωτερικοί μουσικοί μονόλογοι, νέες τεχνικές, τραγούδια με μεγάλες μουσικές εισαγωγές – γενικότερα μουσική που δηλώνει την εικόνα της. Συγχρόνως δοκιμάζει, με όλους τους σημαντικούς νέους σκηνοθέτες, εφαρμογές εικόνας ή μελοποίηση κλασικών κειμένων, κυρίως κωμωδία που είναι η μεγάλη του αγάπη. Το 1997 δέχεται να αναλάβει καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας. «Χτίζει» στην κυριολεξία, με σύμμαχό του τον θεσσαλονικιό αρχιτέκτονα, σκηνογράφο και δάσκαλο Απόστολο Βέττα, το Δημοτικό Θέατρο Καβάλας, ανεβάζει τρεις εφαρμογές ελληνικού λόγου με μουσική (Χτίστες του Γιώργου Χειμωνά, Γκρο Πλαν του Γιώργου Μανιώτη και Πλούτο του Αριστοφάνη). Μέσα από σεμινάρια ερμηνείας τραγουδιού που οργάνωσε στο Χοροθέατρο Ροές σχηματίζεται από τους μαθητές του η ομάδα ελληνικού μουσικού θεάτρου Σπείρα-Σπείρα. Με την ομάδα αυτή σκηνοθέτησε την πρώτη του μουσική παράσταση με τίτλο Όλοι μαύρα κι ένα πιάνο και συνεχίζουν να παρουσιάζουν παραστάσεις μέχρι σήμερα (7 παραγωγές και Παιδική Σκηνή), στη μόνιμη καλλιτεχνική του στέγη στον Πολυχώρο Αθηναΐς.

Έχει βραβευτεί με το Κρατικό Βραβείο Μουσικής Κινηματογράφου στο 41ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για τη μουσική της ταινίας Αυτή η νύχτα μένει του Νίκου Παναγιωτόπουλου, με το Βραβείο Τηλεοπτικής Mουσικής 2000 για τη μουσική στην τηλεοπτική σειρά Ύστερα ήρθαν οι μέλισσες και με το Βραβείο Αρίων 2002 για τη μουσική της ταινίας του Nίκου Παναγιωτόπουλου Κουράστηκα να σκοτώνω τους αγαπητικούς σου. Δισκογραφία: 60 προσωπικοί δίσκοι και 14 συμμετοχές σε δίσκους άλλων καλλιτεχνών. Έγραψε μουσική για 20 παραστάσεις και μία για παράσταση μπαλέτου. Στο θέατρο έγραψε μουσική για 54 παραστάσεις (31 σύγχρονου θεάτρου, 9 επιθεωρήσεις, 8 αρχαίου δράματος, 6 παιδικού θεάτρου), στον κινηματογράφο μουσική για 4 ταινίες και τη μουσική για 6 σίριαλ στην τηλεόραση.