Μία από τις πιο πολυαναμενόμενες και ιδιαίτερες παραστάσεις του καλοκαιριού, ολοκληρώνει την πορεία της στην Αθήνα. Η αναγγελία ότι ο Τζίμης Πανούσης θα ερμηνεύσει τον Τρυγαίο στην αριστοφανική κωμωδία «Ειρήνη», προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον. Εάν λάβει δε κανείς υπόψιν του, ότι η παράσταση θα ανέβαινε σε μουσική version επιμελημένη από το Νίκο Κηπουργό και λιμπρέτο Δημοσθένη Παπαμάρκου, υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Κωνσταντίνου Αρβανιτάκη από το Εθνικό Θέατρο, η σύνθεση γινόταν όλο και πιο δελεαστική.
Η «Ειρήνη», έργο γραμμένο από τον Αριστοφάνη την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, θέλει τον αμπελουργό Τρυγαίο, απελπισμένο από τις συμφορές του πολέμου, να οδηγείται από ένα σκαθάρι στους θεούς θέλοντας να μάθει γιατί βάζουν τους ανθρώπους να πολεμούν. Εκεί ανακαλύπτει ότι ο Πόλεμος, έχει κρύψει την Ειρήνη και επιδίδεται σε ένα κυνήγι προκειμένου να βρει την Ειρήνη και να την εγκαθιδρύσει για πάντα στην Αθήνα.
Ο Δημοσθένης Παπαμάρκος διασκεύασε με έξυπνο τρόπο το αριστοφανικό κείμενο, αφαιρώντας πολλές από τις πληροφορίες που μας είναι δυσνόητες σήμερα και κράτησε το «ζουμί» διανθίζοντάς το με ένα έξυπνο χιούμορ, το οποίο άλλοτε αναδεικνυόταν από τη σκηνοθεσία και άλλοτε όχι. Πάνω σε αυτό το λιμπρέτο ο Νίκος Κηπουργός δημιούργησε μία μελωδική μουσική, χωρίς πολλές εντάσεις. Ο ίδιος έντυσε μουσικά την «Ειρήνη» θέλοντας να τονίσει τον ουτοπικό χαρακτήρα του έργου, ενώ όποτε ήθελε να δημιουργήσει αστείες νότες, δανειζόταν γνωστές – λαϊκές κυρίως – μελωδίες. Πάντως το λιμπρέτο με τη μουσική «έδεσαν», αν και σε κάποια σημεία θα χρειαζόταν μια μουσική αφύπνιση. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η μουσική της παράστασης, τόσο στην Επίδαυρο, όσο και στο Ηρώδειο εκτελέστηκε από την Καμεράτα με την διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, θέλησε να κάνει ένα μίγμα της κωμικής και της ονειρικής ματιάς του Αριστοφάνη, ξεχνώντας όμως την σατυρική. Η σκηνοθεσία του είχε αίσθηση του χιούμορ, όπως και αυτοσαρκασμό, όμως οι σατυρικές στιγμές του έργου, ή τα κλασικά αριστοφανικά αστεία – που πάντα προβληματίζουν τους σκηνοθέτες – παρουσιάστηκαν και εδώ με κάποια αμηχανία, όπως η σκηνή της έναρξης. Σε γενικές γραμμές η παράσταση κινήθηκε σε ένα χαμηλό τέμπο, που κάποιες φορές κέρδιζε το ενδιαφέρον, ενώ δεν έλειψαν οι «κοιλιές». Η Παράβαση της παράστασης, ως φόρος τιμής στους μεγάλους της ελληνικής μουσικής, ήταν όμορφα εκτελεσμένη και συγκινητική.
Κατά τη γνώμη μου, το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της παράστασης ήταν το εικαστικό. Τα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου με το λευκό χρώμα ως βάση – και μαύρο σε κάποιες σκηνές – εκτός του ότι δημιουργούσαν μια πολύ όμορφη εικόνα κοντά στην σκηνοθετική και μουσική άποψη περί ουτοπίας, ξεχώριζαν υφολογικά μεταξύ τους με πολύ έξυπνο τρόπο. Τα Videomapping του Στάθη Μήτσιου – πέραν του ότι σαν ιδέα μια τέτοια σκηνογραφία του έργου ήταν πρωτότυπη και πραγματικά ενδιαφέρουσα – ευτύχισαν και στην εκτέλεση, δημιουργώντας τις κατάλληλες ατμόσφαιρες, μαζί με τους φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου.
Ο Τζίμης Πανούσης έφερε τον Τρυγαίο στα μέτρα του και πολύ καλά έκανε. Ήταν σωστός, ατμοσφαιρικός, μετέδιδε το χιούμορ και είχε προσαρμοστεί άψογα στο σύνολο. Ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος ως Ερμής, έδωσε βάση – όπως είναι λογικό, λόγω της ιδιότητάς του – στο μουσικό κομμάτι, όπου ήταν εξαιρετικός, όμως τέτοιου είδους ρόλοι θέλουν και μια παραπάνω υποκριτική ζωντάνια, που ένας βαρύτονος όσο χαριτωμένος και να είναι, δεν μπορεί να δώσει. Ο Αιμιλιανός Σταματάκης ήταν μια διαφορετική και έξυπνη παρουσία ως πόλεμος, ενώ η Ειρήνη Καράγιαννη, ως Ειρήνη, δεν αξιοποιήθηκε ιδιαίτερα σκηνοθετικά, παρά μόνο στις άριες με τις οποίες ο ρόλος της επικοινωνούσε με τους υπόλοιπους ηθοποιούς.
Σε γενικές γραμμές η Ειρήνη του Εθνικού Θεάτρου, ήταν μια πρωτότυπη και ευχάριστη παράσταση. Είχε άξιους και δοκιμασμένους συντελεστές και απέφυγε πολλές από τις παγίδες των Αριστοφανικών αναβιώσεων. Σε αυτήν την προσπάθεια αποφυγής παγίδων, απέφυγε να μεταφέρει και την σκληρότητα του κειμένου, ή το γάργαρο χιούμορ του. Έδωσε όμως μια φρέσκια νότα και ξέφυγε από τα συνηθισμένα.
