Θα λέγαμε ότι συστήνει ξανά τον Καραγκιόζη στις νεότερες γενιές. Μακρυά από το πρότυπο του Καραγκιοζοπαίχτη – Παππού, ο Ηλίας Καρελλάς ανανεώνει την τέχνη του Θεάτρου Σκιών συνδέοντας την παράδοση με την σύγχρονη αισθητική. Με αφορμή την παράσταση “Όρνιθες: Ο Καραγκιόζης στην χώρα των πουλιών”, μιλήσαμε μαζί του για τον Καραγκιόζη, το αν είναι παρεξηγημένος ήρωας και αν είναι τελικά ροκ.
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος διοργανώνει το Summer Nostos Festival στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Στα πλαίσια του Φεστιβάλ πρόκειται να γίνει μια σύνδεση Καραγκιόζη και Αριστοφάνη. Τι συνδέει τον Καραγκιόζη με τον Αριστοφάνη;
Ο Καραγκιόζης είναι ένας σύγχρονος Αριστοφάνης. Όχι τόσο για την αθυροστομία του, όσο για τη φιλοσοφία του. Το ελληνικό θέατρο σκιών έχει πολλά κοινά σημεία με την αρχαία κωμωδία. Ο Καραγκιόζης στη συγκεκριμένη παράσταση έχει το ρόλο του Πεισθέταιρου, αυτού δηλαδή που είναι «καταφερτζής» και έξυπνος. Αντίστοιχα ο θείος του, ο θρυλικός Μπαρμπα-Γιώργος, έχει το ρόλο του Ευελπίδη, εκείνου δηλαδή που είναι αγαθός και αισιόδοξος. Ακόμα και με μια πρώτη ματιά, διαπιστώνει κανείς την ταύτιση ορισμένων αριστοφανικών χαρακτήρων με κλασσικούς τύπους του θεάτρου σκιών. Το να διασκευάσει κανείς για παιδιά μια αρχαία κωμωδία με όχημα την πασίγνωστη φιγούρα του Καραγκιόζη, είναι κατά τη γνώμη μου ο καλύτερος τρόπος να περάσει η φιλοσοφία και τα μηνύματα του έργου με τον πλέον διασκεδαστικό τρόπο.
Γιατί συγκεκριμένα επέλεξες τους «Όρνιθες» από όλα τα έργα του Αριστοφάνη;
Όταν μου προτάθηκε να συμμετέχω στο Summer Nostos Festival 2018, φτιάχνοντας μια καινούργια παράσταση θεάτρου σκιών με ζωντανή μουσική, που να συνάδει με το ύφος του Φεστιβάλ και το φυσικό περιβάλλον που λαμβάνει χώρα, «ο Καραγκιόζης στη χώρα των πουλιών» άρχισε να ζωντανεύει στη φαντασία μου. Με αφορμή τη σκληρή καθημερινότητα, την επικαιρότητα και την αναζήτηση μιας νέας, όμορφης και δίκαιης ζωής, οι δυο πρωταγωνιστές αναζητούν μια ιδανική πόλη. Ο Καραγκιόζης κι ο Μπαρμπα-Γιώργος ξεχύνονται στο Πάρκο Σταύρος Νιάρχος για να συναντήσουν τα πουλιά και τον αρχηγό τους στο φυσικό τους περιβάλλον. Τόσο δραματουργικά, όσο και εικαστικά, οι «Όρνιθες» του Αριστοφάνη αποτέλεσαν για τους συνεργάτες μου κι εμένα το καλύτερο έναυσμα για μια παράσταση λυρική, κωμική, σκωπτική και παραμυθένια.
Πιστεύεις ότι ο Καραγκιόζης είναι ένας παρεξηγημένος λαϊκός ήρωας; Και αν ναι πού οφείλεται αυτό κατά τη γνώμη σου;
Είναι μια πραγματικότητα πως ο Καραγκιόζης ως λαϊκός ήρωας και το ελληνικό θέατρο σκιών ως λαϊκό μας θέατρο, είναι ελαφρώς παρεξηγημένα. Όταν κάποιος θεατής έχει μια κακή εμπειρία σε μια παράσταση, λογικό είναι να απομακρύνεται ή να πλάθει μια εσφαλμένη εικόνα για το συγκεκριμένο είδος θεάτρου. Ο Καραγκιόζης δεν είναι μια εύκολη και φθηνή παραγωγή. Θεωρώ πως είναι το ακριβώς αντίθετο. Χωρίς μελέτη, φρέσκιες ιδέες και αγάπη, κάποιες φορές, οι ίδιοι οι «παίκτες» θεάτρου σκιών μπορεί να οδηγήσουν το κοινό σε λάθος δρόμο. Τα παιδιά είναι οι πιο ευαίσθητοι θεατές, αλλά και οι πιο αυστηροί κριτές. Καταλαβαίνουν το καλό θέατρο και δεν τα ξεγελάς.
Όταν φεύγουν οι θεατές από τις παραστάσεις σου, τι θα ήθελες να έχουν νιώσει;
Αποφόρτιση, προβληματισμό, χαρά και να θέλουν να τις ξαναδούν.
Στις παραστάσεις σου πάντα η παράδοση του Καραγκιόζη συνδυάζεται με νέα μέσα και νέες τεχνικές. Νομίζεις ότι χρειάζεται μια ανανέωση ο τρόπος παρουσίασης και πρόσληψης αυτής της τέχνης;
Η παράδοση είναι η κληρονομιά μας. Δεν πρέπει όμως να μένει στο μουσείο. Ο Καραγκιόζης χρειάζεται ανανέωση και αυτό κάνω τα τελευταία χρόνια. Η παράδοση γίνεται αφορμή δημιουργίας, εμπνέει και γοητεύει ουσιαστικά. Τα αναγκαία συστατικά στο θέατρο σκιών είναι το πανί, το φως, οι σκιές και οι φωνές. Όλα τα άλλα μπορούν να εξελίσσονται και να αλλάζουν. Στην ως τώρα πορεία μου, θεωρώ πως έχω τολμήσει επί σκηνής ετερόκλητους συνδυασμούς και μια ανανεωτική πνοή στο κείμενο, τη μουσική, τις φιγούρες κτλ. Όλες οι μορφές τέχνης αλλάζουν και αφουγκράζονται την εποχή μας. Γιατί όχι και ο Καραγκιόζης;
Από την εμπειρία σου, τι χρειάζεται να διαθέτει ένας καραγκιοζοπαίχτης ως φυσικό χάρισμα και ως εκπαίδευση για να αντεπεξέλθει σε μία παράσταση Καραγκιόζη;
Ο Καραγκιόζης είναι ένα μικρό “one man show”. Ένας άνθρωπος είναι ερμηνευτής, σκηνοθέτης, φωτιστής, σκηνογράφος, ως και τεχνικός θεάτρου. Πέραν από το ταλέντο όμως, πιστεύω πάντα στη σκληρή δουλειά. To να παίξει κανείς θέατρο σκιών δεν είναι απλή υπόθεση. Είναι το μοναδικό είδος θεάτρου στο οποίο ο «παίκτης» δεν βλέπει το κοινό του. Έτσι, παίρνει τον παλμό των θεατών μόνο εξ ακοής και κρυμμένος πίσω από ένα άσπρο πανί, πρέπει να πείσει πως η δυσδιάστατες φιγούρες που κινεί είναι άνθρωποι κανονικοί. Τα βήματα λοιπόν είναι τρία: μαθαίνω παραδοσιακά δίπλα στον δάσκαλο, μελετώ πολύ, δημιουργώ κάτι καινούργιο.
Στην παράσταση στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) δύο Αριστοφανικές φιγούρες, τον Τσαλαπετεινό και την Αηδόνα θα αποδώσουν ο Χρήστος Θηβαίος και η Τζώρτζια Κεφαλά των Μπλε αντίστοιχα. Πώς θα είναι αυτή η σύμπραξη;
Θεωρώ ότι η σύμπραξη με τους συγκεκριμένους συντελεστές στην παράσταση, είναι σπουδαία. Με ορισμένους έχω συνεργαστεί σε άλλες μου παραγωγές και έχει αναπτυχθεί ένας πολύ καλός κώδικας επικοινωνίας. String Demons, έκρηξη στη σκηνή, εδώ γράφουν και ολοκαίνουργια υπέροχη μουσική! Θάνος Κοσμίδης, ο τρομερός! Παλιά καραβάνα από τους Burger Project! Τζώρτζια Κεφαλά, Μπλε- ροκ Αηδόνα, μία και μοναδική! Χρήστος Θηβαίος, υπέροχη φωνή και ένας Τσαλαπετεινός- έκπληξη! Την επιλογή μου δικαιώνει ήδη η ατμόσφαιρα στις πρόβες. Ελπίζω και το αποτέλεσμα στη σκηνή!
O έγχορδος ήχος των String Demons τι ρόλο παίζει στην παράσταση που ετοιμάζεις;
Η μουσική στη συγκεκριμένη παράσταση αποτελεί βασικό συστατικό. Είναι θα λέγαμε μια παράσταση-συναυλία. Η μουσική και τα τραγούδια του έργου προχωρούν τη δράση. Θεωρώ πως οι String Demons έκαναν καταπληκτική δουλειά. Η μουσική γράφτηκε ειδικά για την παράσταση, συνδυάζει την παράδοση με το σήμερα. Σας προσκαλούμε λοιπόν στην παράσταση για να ανακαλύψετε πώς ο κλασσικός ήχος δύο εγχόρδων γίνεται ροκ.
Ο Καραγκιόζης είναι ροκ;
Ροκ είναι αυτός που είναι αυθεντικός. Ροκ είναι αυτός που ονειρεύεται. Ροκ είναι αυτός που δεν βολεύεται. Ο Καραγκιόζης είναι ροκ, του λείπει μόνο η ηλεκτρική κιθάρα!
Πληροφορίες
* Η παράσταση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival το οποίο διοργανώνεται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Το ΙΣΝ ειναι ο οικοδεσπότης, ο διοργανωτής και ο αποκλειστικός δωρητής του συγκεκριμένου φεστιβάλ.
Ο Ηλίας Καρελλάς παρουσιάζει την παράσταση:
Όρνιθες – Ο Καραγκιόζης στη Χώρα των Πουλιών
Στο πλαίσιο του Summer Nostos Festival
17-20 Ιουνίου 2018 στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος
Πληροφορίες για την περιοδεία της παράστασης θα βρείτε εδώ…
