Ο Μοσκώβ-Σελήμ
του Γεώργιου Βιζυηνού
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Ξανθόπουλος
Aπό τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση
Η παράσταση κάνει online πρεμιέρα στις 15 Μαΐου 2020 και θα παραμείνει διαθέσιμη για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους
Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά
Ένα από τα πιο σπουδαία διηγήματα του Γεώργιου Βιζυηνού, «Ο Μοσκώβ-Σελήμ», μιλάει για την ανάγκη της αποδοχής, τη μοναξιά ενός ανθρώπου που η κοινωνία τον θεωρεί «τρελό», την ιστορία ενός αντιήρωα, αντίστοιχες της οποίας βρίσκουμε στις σελίδες της «ένδοξης» ιστορίας κάθε λαού. Οι ηθοποιοί της παράστασης μοιράζονται την αφήγηση, τα σώματα και οι φωνές γίνονται ένα, δίνοντας υπόσταση σε αυτό το υπέροχο κείμενο.
Το διήγημα, με φόντο τους Ρωσοτουρκικούς πολέμους του ύστερου 18ου αιώνα, αφηγείται την ιστορία ενός Τούρκου στρατιώτη, ο οποίος, μετά την απόρριψη από τον πατέρα του, επιζητεί την επιβεβαίωση και τη δικαίωσή του στα πεδία των μαχών. Όταν, μετά από χρόνια, βρίσκεται αιχμάλωτος στη Ρωσία, θα έρθει αντιμέτωπος με μια «αποκάλυψη». Η ανάγκη του για τρυφερότητα και δικαιοσύνη βρίσκει, ανέλπιστα, ανταπόκριση στον αιώνιο εχθρό. Η καρδιά του ελαφραίνει όταν μοιράζεται την ιστορία του με έναν Έλληνα στρατιώτη που επιθυμεί να τον ακούσει. «Φοβούμαι μήπως οι φανατικοί της ιδικής μου φυλής ονειδίσωσιν έναν Έλληνα συγγραφέα, διότι δεν απέκρυψε την αρετή σου, ή δεν υποκατέστησεν εν τη αφηγήσει σου έναν χριστιανικό ήρωα. Αλλά μη σε μέλη. Εξετίμησα εν σοι ουχί τον άσπονδο εχθρόν του Έθνους μου, αλλ’ απλώς τον άνθρωπον. Διά τούτο μη σε μέλη. Θα γράψω την ιστορίαν σου.» Με αυτά τα λόγια αρχίζει ο Βιζυηνός να αφηγείται, σε γλώσσα που πάλλεται από ρυθμό και δύναμη, την ιστορία του Τούρκου Μοσκώβ-Σελήμ. Ο Μοσκώβ-Σελήμ είναι ένας Τούρκος που θα ήθελε να είναι Ρώσος, ένας μοναχικός άνθρωπος που όλοι αποφεύγουν και ειρωνεύονται, μέχρι που γνωρίζει έναν Έλληνα στρατιώτη, ο οποίος βλέπει στα μάτια του Σελήμ «πένθος της καρδίας». Και αποφασίζει να διηγηθεί την απίστευτη ζωή του και να μας χαρίσει ένα έργο υψηλής ψυχογραφικής ανάλυσης, βαθιά αντιπολεμικό, ένα κείμενο για την αγωνία της ταυτότητας και τις συνεχείς διαψεύσεις, ένα διήγημα που αναδεικνύει τον πλούτο και την περιπέτεια της γλώσσας μας.
«Ο Μοσκώβ-Σελήμ» είναι το τελευταίο διήγημα του Γεώργιου Βιζυηνού, το οποίο έγραψε έγκλειστος στο ψυχιατρείο. Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εστία, το 1895, εν αγνοία του συγγραφέα του.
Όπως αναφέρει ο Δημήτρης Ξανθόπουλος: «Ο Βιζυηνός όμως δεν μένει μόνο σε αυτό. “Ο Μοσκώβ-Σελήμ” είναι ένα διήγημα που μιλά για την επιθυμία ενός παιδιού να αγαπηθεί, να γίνει αποδεκτό από τον πατέρα του, για τη στρεβλή έννοια της αγάπης που μπορεί να διακατέχει μια οικογένεια, για το πώς αυτό που φαίνεται δεν είναι πάντα αυτό που είναι… Για την αρετή του ανθρώπου, που δεν γνωρίζει σύνορα, φύλο, χρώμα ή εθνικότητα.»
