Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου - Αφιέρωμα [Videos & Στίχοι]!

Παραστάσεις σε επανάληψη | Θέατρο

Παραστάσεις σε επανάληψη | Θέατρο

Ποιες παραστάσεις συνεχίζονται για περισσότερες από μία χρονιά; ... Περισσότερα...

Δημοφιλείς Νέες Παραστάσεις | Θέατρο σεζόν 2023 - 2024

Δημοφιλείς Νέες Παραστάσεις | Θέατρο σεζόν 2023 - 2024

Οι πιο δημοφιλείς νέες θεατρικές παραστάσεις της σεζόν Περισσότερα...

Στο διάβα της ζωής μου, ήταν άπειρες οι φορές που σε γλέντια έφταναν στ’ αυτιά μου οι στίχοι της. Άλλοτε συνδυασμένα με μουσικές εύθυμες κι άλλοτε με μελωδίες μελαγχολικές. Εκατομμύρια στόματα, μέσα στις δεκαετίες έχουν σιγομουρμουρίσει και τραγουδήσει με λαχτάρα λόγια της.

Δε νοείται ελληνικό γλέντι, δίχως η παρέα να έχει σηκωθεί όρθια, τραγουδώντας και χορεύοντας το διαχρονικό τραγούδι «Είμαστε αλάνια». Πρωτοκυκλοφόρησε το 1951 σε μουσική Βασίλη Τσιτσάνη. Ο λόγος για την αείμνηστη στιχουργό μας Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου. Από τις λίγες γυναίκες στιχουργούς, που κατάφερε οι στίχοι της να μείνουν αναλλοίωτοι, στο πέρασμα των χρόνων και να τραγουδούνται ακόμα και σήμερα και για πάρα πολλά χρόνια ακόμα.

Στίχοι άλλες φορές βαθιά ερωτικοί κι άλλες με μια χαρακιά αδυσώπητου πόνου. Λέξεις που σου καρφώνονται στην καρδιά και νοήματα ξεριζωμού, για έναν ελληνισμό που πόνεσε πολύ. Μεγάλοι δημιουργοί, της τότε εποχής, έβαλαν μουσική στους ανεπανάληπτους στίχους της και φωνές γνωστές τα πρωτοτραγούδησαν με ιδιαίτερη ζέση. «Ο γυάλινος κόσμος» το 1960 σε μουσική Απόστολου Καλδάρα, είναι από τα κομμάτια τα αξέχαστα. Εκεί, μέσα από την γραφή της, είναι φανερή η ανάγκη για αλλαγή κι ο τερματισμός του πόνου. Τραγούδι που πρωτοτραγούδησε ο Βασίλης Βλάσσης κι έπειτα ο μεγάλος μας τραγουδιστής, αείμνηστος, Στέλιος Καζαντζίδης. Τραγούδι που κι εμείς οι νεότεροι γνωρίζουμε από τη δική του φωνή.

Ποιός είναι αυτός που δεν ριγεί ακούγοντας τους στίχους από το κομμάτι «Είμαι αϊτός χωρίς φτερά», σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι; Κομμάτι που έχει τραγουδηθεί από πολλές φωνές μερικές από τις οποίες ήταν ο Διαμαντής Πανάρετος, η Βίκυ Μοσχολιού και ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

Σαν τον αετό είχα φτερά
και πέταγα πολύ ψηλά.
Μα ένα χέρι λατρεμένο,
ένα χέρι λατρευτό,
μου τα κόβει τα φτερά μου,
για να μη ψηλά πετώ.

Είμ’ αετός χωρίς φτερά,
χωρίς αγάπη και χαρά.
Χωρίς αγάπη και χαρά,
είμ’ αετός χωρίς φτερά.

Το χέρι αυτό το λατρευτό,
μες στη ζωή θα τ’ αγαπώ.

Ό, τι και να μου ’χει κάνει,
όλα του τα συγχωρώ.
Με φτερούγες τσακισμένες
πάντα εγώ θα τ’ αγαπώ.

Λόγια της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου που μας συγκινούν βαθιά, που ήρθαν τέλεια και ακούμπησαν στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Ψάχνοντας για εκείνη, κάνοντας έρευνα, αντιλήφθηκα πολύ γρήγορα πως σχεδόν όλοι είχαν εστιάσει στο πάθος που είχε με τα χαρτιά κι ιδιαίτερα με τη πόκα, συνήθεια αντρική, εκείνα τα χρόνια και τι τεχνάσματα έβρισκε για να εξοικονομεί χρήματα για το πάθος της. Εγώ δε θα σταθώ εκεί, έχω την ανάγκη να σταθώ στον διαχρονικό στίχο της και στο μεγάλο της συναίσθημα. Επιγραμματικά θα αναφέρω απλώς, πως γεννήθηκε το 1893 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας και ήρθε στην Ελλάδα μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Ήταν μια γυναίκα αρκετά επαναστατική για την εποχή της, αντισυμβατική, με πάθος ασίγαστο με ό,τι καταπιανόταν. Είχε σπουδές δασκάλας, όπου κι εργάστηκε για κάποιο διάστημα ενώ υπήρξε ηθοποιός, ποιήτρια και στιχουργός. Βαθιά καλλιτεχνικός άνθρωπος στον τρόπο ζωής της και στην έκφραση της πάνω απ’ όλα. Το 1931 εκδίδει μια ποιητική συλλογή υπό το τίτλο Πνοές. Είχε αποκτήσει δύο κόρες τη Μαίρη και την Καίτη.

Στο τραγούδι «Δε γυρίζουν τα χελιδόνια» το 1978, σε μουσική του Σπύρου Κουρκουνάκη, φαίνεται βαθιά ο πόνος και θα τολμήσω να πω κι ο ξεριζωμός που είχε υποστεί η μεγάλη μας καλλιτέχνιδα. Από τις πρώτες κιόλας στροφές μας μεταδίδει ένα ύφος πένθιμο, αφού τα πουλιά που συμβολίζουν τη ζωή με το κελάηδισμά τους παραμένουν βουβά στο πέρασμα της και τα βουνά που συμβολίζουν τη δύναμη ραγίζουν καθώς ανασταστενάζει. Στίχος ευφάνταστος και συνάμα δυναμικός, αμέσως βρήκε ανταπόκριση από τον ακροατή.

Δεν κελαηδήσανε πουλιά
στη στράτα τη δική μου,
μόνο βουνά ραγίζουνε
οι αναστεναγμοί μου.

Δε γυρίζουν χελιδόνια
μες το καταχείμωνο,
πάνω στις πόρτες τις κλειστές,
που τις χτυπήσαν συμφορές,
να γράψετε «αλίμονο».
Αυτοί που με αγάπησαν
ποιος ξέρει που σταθήκαν,
το δρόμο για το γυρισμό
ποτέ δεν ξαναβρήκαν.
Δε γυρίζουν χελιδόνια
μες το καταχείμωνο,
πάνω στις πόρτες τις κλειστές,
που τις χτυπήσαν συμφορές,
να γράψετε «αλίμονο».

Σε γιορτινά τραπέζια που η μουσική είναι το σήμα κατατεθέν, όλοι λίγο πολύ έχουμε τραγουδίσει στίχους, της Παπαγιαννοπούλου. Το τραγούδι «Λίγο λίγο, θα με συνηθίσεις», σε μουσική Απόστολου Καλδάρα και στο πέρασμα των χρόνων τραγουδισμένο από πολλές φωνές όπως λ.χ τους Νίκος Ξανθόπουλος, Σπύρος Ζαγοραίος, Πίτσα Παπαδοπούλου και τον Γιώργος Νταλάρας ή το τραγούδι «Μην κάνεις όνειρα τρελά», σε μουσική ξανά του Απόστολου Καλδάρα από τη φωνή του Νίκου Ξανθόπουλου αλλά και της Γλυκερίας.

Από πόσες γενιές έχει τραγουδηθεί το «Όνειρο απατηλό» 1967, σε μουσική πάντα Απόστολου Καλδάρα; Οι στίχοι της, ποίηση και λαϊκή έκφραση συνάμα. Έρωτας και πόνος στις ίδιες ποσότητες. Εκφράζει τα συναισθήματα του απλού ανθρώπου με λέξεις θαρρώ που μένουν για πάντα στην ψυχή του.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ | ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΤΙΧΟΥΣ ΤΗΣ

Δικές μου μεγάλες αδυναμίες, οι στίχοι των κομματιών «Λόγια ανταλλάξαμε βαριά», σε μουσική Τόνυ Μαρούδα και το «Πήρα απ’ τη νιότη χρώματα» (1966) σε μουσική Απόστολου Καλδάρα.

Το πρώτο κομμάτι, πρωτοτραγουδήθηκε από την αξέχαστη Μαρίκα Νίνου. Διαφαίνεται, ο συνειδητοποιημένος στίχος της δημιουργού, που περιγράφει μια ερωτική σχέση, η οποία έχει βρεθεί σε αδιέξοδο, αφού έχει χαθεί κάθε σεβασμός, ανταλλάσσοντας λόγια βαριά ο ένας για τον άλλον. Ώριμη γραφή, αναφέρει πως πρέπει να κρατηθούν αποστάσεις, αφήνοντας μια απόχρωση ελπίδας πως, αν κάποτε ξεχαστούν αυτά τα βαριά λόγια, ίσως να ξανασμίξουν αληθινά.

Λόγια ανταλλάξαμε βαριά την τελευταία τη βραδιά
και ρίζωσε το μίσος στην ψυχή μας.
Γι αυτό το σκέφτηκα πολύ, εις το εξής
δεν ωφελεί, να συνεχίσουμε με τέτοια τη ζωή μας.
Θα 'ταν καλύτερα θαρρώ, να βασιστούμε στον καιρό,
που όλα τα σβήνει απαλά κι αγάλι αγάλι.
Κι αν ξεχαστούν καμιά φορά, τα λόγια εκείνα τα βαριά,
ίσως αγάπη μου να σμίξουμε και πάλι.

Μα τώρα και προς το παρόν, ανήκει πια στο παρελθόν,
ο έρωτάς μας που μας είχε βασανίσει,
γιατί τα λόγια τα βαριά, μας την πληγώσαν την καρδιά
και κινδυνεύει η αγάπη μας να σβήσει.

Γι αυτό το σκέφτηκα πολύ εις το εξής δεν ωφελεί να συνεχίσουμε με τέτοια τη ζωή μας.

Στο τραγούδι «Πήρα απ’ τη νιότη χρώματα», όπου πρωτοερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού, διαφαίνεται η ελπίδα. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο για να συνεχιστεί ευχάριστα η ζωή. Ακόμα κι όταν μια αγάπη τελειώνει η στιχουργός μέσα από τα λόγια της μας δείχνει πως δεν πρέπει να το βάζεις κάτω γιατί κάτι άλλο καλό θα έρθει.

 

Πήρα απ’ τη νιότη χρώματα
κι απ’ την αγάπη νήμα
κι έπλεξα ένα όνειρο
όμορφο, μα τι κρίμα,
εσύ το ποδοπάτησες

στο πρώτο σου το βήμα.

Όμως θέλω τη ζωή μου να τη χαρώ
γι’ αυτό δεν τα πάω κόντρα με τον καιρό,
γι’ αυτό δεν τα πάω κόντρα με τον καιρό,
κι αν μου έφυγε μι’ αγάπη, άλλη θα βρω.

Στο περιβόλι της καρδιάς
με πλάνεψες και μπήκες.
Τα μύρα μου και τους ανθούς
στον έρωτά μου βρήκες,
πάτησες τα λουλούδια μου
και σαν τον κλέφτη βγήκες.

Τέλος, αυτό το μικρό αφιέρωμα, πάνω στους στίχους της αξέχαστης στιχουργού μας Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου, θα ήθελα να το κλείσω με ένα κομμάτι που έγραψε, έχοντας βαθύ πένθος, χάνοντας την κόρη της Μαίρη, το 1960 από βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό το κομμάτι δεν είναι άλλο από το «Δυο πόρτες έχει η ζωή», σε μουσική Στέλιου Καζαντζίδη. Ο στίχος «Όλα είναι ένα ψέμα, μια ανάσα, μια πνοή, σαν λουλούδι κάποιο χέρι, θα μας κόψει μιαν αυγή», είναι κατά τη γνώμη μου βαθιά ποιητικός και τόσο πολύ συνειδητοποιημένος. Από τον κόσμο το τραγούδι αυτό κυριολεκτικά λατρεύτηκε, ίσως γιατί η στιχουργός έλεγε μία βαθιά αλήθεια, ίσως γιατί μιλούσε η ίδια της η ψυχή κι ο πόνος της μάνας που έχασε το παιδί της. Περιγράφει την τόση σύντομη πορεία του ανθρώπου στη ζωή και τέλος τη συγχώρεση που δίνει πριν κάνει το μέγαλο, αιώνιο ταξίδι προς το άγνωστο.

 

Το τελευταίο βράδυ μου
απόψε το περνάω
κι όσοι με πίκραναν πολύ,
τώρα που φεύγω απ’ τη ζωή,
όλους τους συγχωρνάω.
Όλα είναι ένα ψέμα,
μια ανάσα, μια πνοή,
σαν λουλούδι κάποιο χέρι,
θα μας κόψει μιαν αυγή.
Εκεί που πάω δεν περνά
το δάκρυ και ο πόνος,
τα βάσανα και οι καημοί,
εδώ θα μείνουν στη ζωή
κι εγώ θα φύγω μόνος.
Όλα είναι ένα ψέμα,
μια ανάσα μια πνοή,
σαν λουλούδι κάποιο χέρι,
θα μας κόψει μιαν αυγή.
Δυο πόρτες έχει η ζωή,
άνοιξα μια και μπήκα.
Σεργιάνισα ένα πρωινό
κι ώσπου να 'ρθει το δειλινό,
από την άλλη βγήκα.
Όλα είναι ένα ψέμα,
μια ανάσα, μια πνοή,
σαν λουλούδι κάποιο χέρι,
θα μας κόψει μιαν αυγή.

Η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου άφησε την τελευταία της πνοή 79 ετών, στις 7 Ιανουαρίου 1972.

Έρευνα / Κείμενο: Βάγια Μπάλη

1η δημοσίευση: www.poets-radio.net 

 

Με την υποστήριξη μας:

Ανακοινώθηκαν πρόσφατα