Συνέντευξη: Λίνα Νικολακοπούλου. Μέρος 2ο “Ορκισμένη για το ωραίο”!

Λίνα Νικολακοπούλου

Ορκισμένη για το ωραίο

Εκείνος ο καφές με τη Λίνα Νικολακοπούλου, στην πλατεία του Γκαζιού έμελλε να είναι σημαδιακός. Είπαμε τόσα, που όταν έφτασε η στιγμή της απομαγνητοφώνησης και της δημοσίευσης, ο όγκος έμοιαζε αρκετά μεγάλος για μία μόνο συνέντευξη. Άλλωστε, εκείνη είναι από τους ανθρώπους που θα μπορούσαν με το λόγο τους να γράψουν τόμους. Έτσι στο πρώτο μέρος της συνέντευξης μιλήσαμε για την παράσταση «8 Ρώσοι ποιητές τραγουδούν ελληνικά» στο Gazarte και στο δεύτερο για όλα τα υπόλοιπα. Για το παρελθόν, το μέλλον, το ταλέντο, τις παλιές και τις νέες συνεργασίες. «Να ‘χεις ρε παιδί μου την αξιοπρέπεια να πεις… θα κοιμηθώ στο πάτωμα», θα πει κάποια στιγμή. Η Λίνα Νικολακοπούλου σωματοποιεί με τη στάση ζωής της κάθε της στίχο. Κι αν μέτρησε το μηδέν της με το άπειρο, το μόνο σίγουρο είναι ότι βγήκε νικήτρια.

Η στιχουργός

Γράφω συνέχεια στίχους, οι οποίοι είναι έτοιμοι να βγουν. Και ποιήματα έχω γράψει και τραγούδια συνεχίζω να γράφω. Απλώς, μετά από τόσα χρόνια χρειάζεται να νιώσω ότι συνεργάζομαι ωραία, ότι κι ο άλλος έχει την ίδια όρεξη με μένα. Μη νομίσεις ότι το τηλέφωνό μου χτυπάει όλη μέρα. Ο καθένας,ανάλογα την δεκαετία, έχει όνειρα ή ανάγκες για τον εαυτό του. Εμένα η πολύχρονη πορεία μου, μου έχει δείξει ότι κάποιες στιγμές πρέπει να κάνω υπομονή. Κάποιες φορές να αποτραβηχτώ, να ξαναδώ ποιους συνεργάτες έχω στη διάθεσή μου, αν θέλουν να πουν το ίδιο με μένα. Δεν φτάνει να θέλω να γράψω εγώ, πρέπει αυτοί που θα μελοποιήσουν κι αυτοί που θα τα πουν να έχουν την ίδια διάθεση με μένα. Αν εγώ αυτά που γράψω τη χρονιά του 16′ φανούνε βαριά, ή εκτός της εμπορικής επιθυμίας, δεν θα τα πούνε, δεν πα να ‘μαι αυτή που είμαι. Αν με ρωτούσαν λοιπόν, θα απαντούσα ότι γράφω. Γράφω πολύ, απλώς δε φαίνεται. Και περιμένω. Μες στο ’17 θα φανεί.

Η σκηνοθεσία

Δεν με ενδιαφέρει να σκηνοθετήσω, όχι. Αγαπώ πολύ τις ιδιότητες όταν είναι καθαρές. Έχω συνεργαστεί με τους καλύτερους και από σκηνοθέτες και από συνθέτες και από τραγουδιστές. Και βλέπω ότι έρχονται και καλύτεροι νεώτεροι άνθρωποι. Αγαπώ τις συνεργασίες. Μου αρέσει να είμαι «ξεναγός» σε ένα «ταξίδι». Να δείξω στους άλλους τα μέρη που πήγα κι εγώ, αλλά μέχρι εκεί. Μέχρι τώρα οτιδήποτε έχει γίνει, κύριο άξονα έχει το τραγούδι. Είτε Βαμβακάρης θα ‘ναι αυτός, είτε Αχμάτοβα, όταν υπάρχει το τραγούδι, μπορεί να πω πολλές ιστορίες γύρω του, αλλά ο καρπός είναι το τραγούδι.

Από τον Βαμβακάρη στην Αχμάτοβα

Εγώ τα κάνω όλα μαζί. Ό, τι με κρατάει ζωντανή. Τότε με την ξακουστή τετράδα του Πειραιά ξυπνούσα καθημερινά το πρωί και έβλεπα το πρόσωπο του Μάρκου Βαμβακάρη σε ένα βιβλίο που είχα αγοράσει και έλεγα πως κάτι πρέπει να κάνω γι’ αυτόν. Έτσι ήρθε η ιδέα. Ξέρεις, για τον Τσιτσάνη έχουν γίνει πάρα πολλά, για τον Μάρκο είχαν γίνει λιγότερα. Είχε κάνει πράγματα ο Γιώργος Νταλάρας, τη Σύρα, αλλά μέχρι εκεί. Εμένα με ενδιέφερε και νεώτερα παιδιά να μπούνε μέσα σε αυτή τη μπάντα. Οι μουσικοί ήταν όλοι νέοι εκεί και έδωσαν έναν πολύ καλύτερο ήχο. Ήθελα οι νέοι να εξοικειωθούν με το ρεμπέτικο, το οποίο έτσι κι αλλιώς το αγαπούν πολύ.

Και με αφορμή αυτό που λες, να σου πω τι έγινε με το ρεμπέτικο στο εξωτερικό; Στο BarbicanTheatre στο Λονδίνο έγινε χαλασμός. Το ρεμπέτικο εύκολα το ξέρουν στο εξωτερικό.Το αγαπούν σαν ήχο και εμείς ως Έλληνες μπορούμε να επικοινωνήσουμε αυτή τη μουσική μας κληρονομιά πιο εύκολα. Η δική μας μουσική είναι δύσκολη στο εξωτερικό. Αγαπούν πολλούς τραγουδιστές, αλλά επειδή το κάθε τραγούδι έχει άλλο ύφος, δεν μπορείς εύκολα να συστήσεις τη μουσική σου στους δυτικούς. Οι δυτικοί έχουν άλλη εικόνα όταν μιλάνε για μουσική, άλλα πράγματα τους ενδιαφέρουν. Άρα αν σε ενδιαφέρει ένα πράγμα να βγει στο εξωτερικό, πρέπει να το προετοιμάσεις πολύ καλά.

Σας ενδιαφέρει η πολιτιστική επικοινωνία με άλλες χώρες;

Πάντοτε. Κατ΄ αρχήν πιστεύω ότι το να δίνεις το παρόν σου είναι σημαντικό. Εγώ σηκώθηκα και πήγα στη Γιουγκοσλαβία να βρω τον Bregovic ή συνεργάστηκα με τον Ara Dinkjian. Μου ανοίχτηκαν δρόμοι. Θα με ενδιέφερε πολλά ελληνικά πράγματα να μπορούσαν να πηγαίνουν στη Μεσόγειο και στην Ανατολή. Με ενδιαφέρει να γίνεται η σπορά. Με ενδιαφέρει να επηρεάζω κι εγώ, όπως επηρεάζομαι. Δε νομίζω ότι πρέπει να γίνεσαι απλά αποδέκτης. Αυτό έπρεπε να συμβαίνει παντού και στην λογοτεχνία και στο θέατρο…

Γίνονται πολλές σημαντικές παραστάσεις και ελάχιστες από αυτές πηγαίνουν στο εξωτερικό. Δεν έχουμε είτε τη σωστή στρατηγική είτε, τώρα πια, τα χρήματα για κάτι τέτοιο. Διαφημίζεις τη χώρα σου την ώρα που δίνει ένα κομμάτι της ταυτότητάς της προς τα έξω. Ας πούμε, στο Ισραήλ γίνεται χαμός με τους Έλληνες. Εγώ που πήγα στο Τελ Αβίβ να φάω, ελληνικά τραγούδια άκουγα. Υπάρχουν χώρες που έχουν φυσική αγάπη για την ελληνική μουσική και το ελληνικό τραγούδι. Αυτό γιατί να μην το εκμεταλλευτείς; Είναι ευκαιρία να κάνεις κι άλλα πράγματα. Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις θα βρεις Έλληνα από κάτω. Σε κάθε μέρος του κόσμου οι Έλληνες υπάρχουν. Θυμάμαι όταν είχαμε πάει Νέα Υόρκη με το «Ανθρώπων Έργα», υπήρχαν μετανάστες τρίτης γενιάς που έλεγαν: «γιατί δεν έρχεστε πιο συχνά;». Υπάρχουν άνθρωποι τώρα πια, που μέσα από το internet και το youtube ενημερώνονται για όλα. Το να πας να τους συναντήσεις, να αισθανθούν κι αυτοί ότι τους τίμησες, είναι για αυτούς σημαντικό. Αυτές είναι σημαντικές επισκέψεις.

Η μελοποιημένη ποίηση

Ο ποιητικός λόγος έχει μια παραδοξότητα που όταν έρχεται σε επαφή με την μουσική, ανανεώνει το αυτί. Θα γυρίσω πίσω στο Νέο Κύμα. Πάρα πολύ νεαροί συνθέτες μ’ ένα πιάνο και μια κιθάρα έπαιρναν ένα ποίημα και το μελοποιούσαν. Από Βιζυηνό, μέχρι Σαχτούρη. Αυτό σημαίνει ότι πολλές εκπλήξεις έχουν έρθει, όταν ο άλλος στο σπίτι του δεν θέλει να πει τα ίδια και τα ίδια και θέλει ν’ αφήσει τη μελωδία ελεύθερη σ’ ένα ονειρικό, παράδοξο θέμα. Εκείνη την ώρα κι η μουσική ελευθερώνεται.

Πιστεύω από τα πολλά που γίνονται πάνω στην ποίηση, κάποια είναι καλά. Αυτό φτάνει. Γιατί είναι άλλο ένα είδος που ήρθε στην επιφάνεια. Από ‘κει που κάτι είναι νεκρό γράμμα, το παίρνεις και το κάνεις κάτι. Κι οι Αφοι Κατσιμίχα το είχαν κάνει με έξοχα αποτελέσματα. Όταν ένας συνθέτης λέει «εγώ θα μελοποιήσω έναν ποιητή», πάντα περιμένω την έκπληξη. Δεν είναι από τα πιο εύκολα. Είναι πολύ δύσκολο. Αλλά όταν πετύχει, είναι αθάνατο το αποτέλεσμα.

Η δημιουργός

Δεν φέρομαι λογικά πολλές φορές. Αλλά όταν η φωνή που έχω μέσα μου είναι δυνατή για κάτι, την ακούω. Για τον κοινό νου αυτό που κάνω τώρα (8 Ρώσοι ποιητές τραγουδούν ελληνικά) δεν αφορά κανέναν. Αλλά εγώ ξέρω ότι αυτό θα έχει αποτέλεσμα. Για κάποιους που το έχουν όρεξη ή για κάποιο παιδί που θα εμπνευστεί από εκεί να κάνει κάτι άλλο. Πάντως σίγουρα για να μου ήρθε εμένα στην καρδιά μου, είχε λόγο να γίνει.

Παιδεύομαι για να τα κάνω, δεν είναι απλό. Αλλά με κάνει να νιώθω πάντα ελεύθερη. Να μην αισθάνομαι ασφυκτικά ότι πρέπει να υπηρετώ απλά μια βιομηχανία και μόνο. Τα χω καταφέρει κι εκεί. Έχω κάνει τραγούδια που τα αγάπησε πάρα πολύ ο κόσμος και εξακολουθούν να είναι ζωντανά. Δε σου κρύβω, θέλω ν’ αξιωθώ να ξανακάνω και τούτη τη δεκαετία και γι’ αυτό κρατάω τον εαυτό μου έξω από την επανάληψη. Βαριέμαι. Εγώ φθείρομαι όταν επαναλαμβάνομαι. Θέλω να ερευνώ, να πηγαίνω σε μέρη άβατα σαν την κατσίκα σε δρόμους που δεν είναι χαραγμένοι. Εγώ τους χρωστάω όλων αυτών των ανθρώπων.

«Καλά τα γράφεις, αλλά να καταλαβαίνουμε και τίποτα»

Ο Ζαμπέτας το είπε αυτό θαρρετά και έξω απ’ τα δόντια. Ο Χατζιδάκις επίσης μου ‘χε πει «να μην είσαι τόσο πυκνή», δηλαδή να μη βάζω τόσα πολλά στοιχεία. Ο καθένας τους μου είπε το ίδιο πράγμα. Αλλά εάν δεν υπήρχε ο Χατζιδάκις εγώ δεν θα ‘γραφα έτσι. Κι αν δεν υπήρχε ο Ζαμπέτας εγώ δεν θα μπορούσα να γράψω «τα πιο ωραία λαϊκά» ή να γράψω «λες και τρώμε το χειμώνα παγωτό». Αν ο άλλος είναι δάσκαλος και σου λέει κάτι, ψάχνεις να βρεις τι σου είπε. Παραμένεις ο εαυτός σου, αλλά βάζεις και έναν κανόνα. Έτσι προχωρούν τα πράγματα και γίνονται πιο ωραία.

Χρωστώ λοιπόν και στο Ζαμπέτα ότι με το πέρασμα των ετών αντέχω να είμαι απλή, να γράψω ας πούμε το «αν δε σε βρουν χαράματα/ πώς θες να ακούς τα αηδόνια/ η αγάπη πέντε γράμματα/ μα τα μαθαίνεις χρόνια», αλλά και την ίδια ώρα, όταν θέλω να κάνω ένα πιο σύνθετο ή πιο περίεργο κείμενο, προσπαθώ να το κάνω για να μείνει. Να φτιάξω δηλαδή μια κατασκευή, που να αντέξει και μετά τη ζωή τη δική μου.

Η ανθεκτικότητα των τραγουδιών

Για τα τραγούδια είμαστε τρεις άνθρωποι. Αυτός που ‘γραψε το λόγο, αυτός που ‘γραψε τη μουσική, ο ερμηνευτής, πολλές φορές και ο ενορχηστρωτής και θα σου πω και ο ηχολήπτης ακόμα. Αν ο ηχολήπτης μια κιθάρα τη γράψει ωραία, αυτή τη κιθάρα μπορεί να την ακούς σε όλη σου τη ζωή. Άρα παίζουνε πολλά πράγματα ρόλο για τη διάρκεια. Αν από τα πεντακόσια, εξακόσια τραγούδια που έχω κάνει, πολλά ξανάρχονται, φταίνε και οι πέντε. Εγώ φαίνομαι πιο πολύ απ’ όλους γιατί υποτίθεται λέω τη ιστορία, αλλά ο τρόπος που λέγεται η ιστορία, είναι το ταλέντο του συνθέτη ή το χρώμα του τραγουδιστή κι από κει και πέρα οι μουσικοί που παίξανε. Δεν το κρύβω ότι είμαι χαρούμενη που πολλά τραγούδια μου μετά από τριάντα χρόνια είναι ακόμα ζωντανά. Καμαρώνω κι ευχαριστιέμαι.

Κατέγραψα όλη την αλλαγή. Και για τη ζωή τη δικιά μου έκλεισε ένας μεγάλος κύκλος. Πάντα με ενδιέφερε να συνεχίζω μια σχολή που αγαπούσα, που αφορούσε και το σινεμά και το θέατρο και την ποίηση. Ένα τελικό αποτέλεσμα τραγούδι, αλλά που ερχόταν κι από άλλα ποτάμια. Για παράδειγμα, είδαμε να βραβεύουν το Bob Dylan,ο οποίος όλη του τη ζωή υπηρέτησε το τραγούδι. Αλλά μέσα από το τραγούδι και τα θέματα που έβαλε, ο τρόπος που τα είπε. Για μένα ένας άλλος τεράστιος που επίσης θα έπρεπε να βραβευτεί με νόμπελ είναι ο Leonard Cohen (η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε λίγες μέρες πριν το θάνατό του), ο οποίος μέσα από το τραγούδι σου ανοίγει κόσμους με μια φωνή απλά βαθιά και εκφραστική. Δεν είναι οι φωνάρες αυτοί. Απλά, τα πράγματα που έχουν μέσα τους μέσα από αυτό το τρίλεπτο που λέγεται τραγούδι ταξίδεψαν, έδωσαν ταυτότητα σε πολύ κόσμο. Το τραγούδι όσο είναι απλό, άλλο τόσο είναι και μια πολύ δύσκολη τέχνη. Βγαίνουν χιλιάδες πράγματα δεν είναι σίγουρο ότι θα ζήσουν όλα αυτά.

Οι μεγάλες συνεργασίες

Για να συμβούν πράγματα πρέπει να υπάρχει ενθουσιασμός. Εγώ τους άφησα όλους ελεύθερους. Όταν συνεργαστήκαμε έδωσα αυτό που πίστευα ότι ήταν το καλύτερο εκείνη την ώρα. Και πολλές φορές αποδείχτηκα σωστή, αλλά δεν θέλω να θεωρώ δεδομένο κανέναν. Αν τον ενδιαφέρει τον πετυχημένο να πει το τραγούδι, ας το πει. Εγώ αφήνω ελεύθερο το νου μου. Έχει να κάνει με το τι θέλουν οι μεγάλοι ερμηνευτές εκείνη τη στιγμή στην καριέρα τους. Δεν είμαστε με συμβόλαιο. Και μη νομίζεις, μπορεί να είμαστε φίλοι, αλλά του καθενός το όνειρο, είναι ένα μπαλόνι στον ουρανό. Εγώ οφείλω πρώτη να σεβαστώ τις επιθυμίες των άλλων.

Αν έρθουν και μου πούνε ότι θα ήθελαν συνεργασία, εγώ είμαι ανοιχτή. Και θα σου πω κι αυτό, γιατί η αλήθεια ελευθερώνει. Υπήρχε πάντα η τάση ότι όποιος έχει τη μεγάλη δημοτικότητα είναι σα να θέλει να επιβάλει τους δικούς του όρους στον άλλο, ο οποίος έχει τη δικιά του δύναμη, αλλά δεν είναι προσκήνιο. Εγώ καταλαβαίνω και σέβομαι τις επιθυμίες.

«Ορκισμένοι για το ωραίο»

Είναι αναγκαία κάποια στιγμή η ανανέωση των ειδών. Ναι μεν πρέπει να μένεις σε ένα επίπεδο που περιμένει ο κόσμος, αλλά από την άλλη πρέπει να προτείνεις και πράγματα πιο μπροστά. Δε γίνεται να κάνουμε τα ίδια και τα ίδια. Η ζωή είναι μικρή. Πρέπει να προλάβουμε να ερευνήσουμε, να ψάξουμε, να ανοίξουμε κι άλλους δρόμους. Σε όλα αυτά τα θεωρητικά που σου λέω τώρα, πολλές φορές οι άνθρωποι συμπλέουν και άλλες, ο καθένας παίρνει το δρόμο του και κάνει τα δικά του. Εγώ με χαρά μου πιστεύω ότι οι πετυχημένοι πρέπει να κάνουν χώρο σε νέα παιδιά να ανέβουν πάνω στο βάθρο, και να ‘ρθουνε τα νιάτα να μας φωτίσουνε αλλιώς, και πάντα να μένουμε ορκισμένοι για το ωραίο. Αυτή είναι η όρεξή μου.

Το 2017

Η παράσταση που κάνω είναι το κλείσιμο της χρονιάς του 2016. Έχω να πω ότι συνεργάζομαι με το Θάνο Μικρούτσικο και είμαι χαρούμενη γι’ αυτό. Από την άλλη δουλεύω και με ένα νέο παιδί που πιστεύω, το Θοδωρή το Βουτσικάκη. Επίσης θέλω να γράψω κάποια πολύ ωραία τραγούδια και στον Μιχάλη το Χατζηγιάννη, που μου το ζήτησε. Δηλαδή επιτρέπω στον εαυτό μου πολλά αγωνίσματα, να στο πω κι έτσι. Και με ανανεώνει αυτό, αλλά καθαρή μου πρόθεση είναι το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό και αργώ. Αλλά δεν είναι και λίγα αυτά που σας είπα.

Με το Θάνο Μικρούτσικο

Είμαστε στο studio με το Θάνο. Του έχω δώσει εφτά τραγούδια μέχρι τώρα. Συγκινηθήκαμε με το Θάνο, γιατί συναντηθήκαμε μετά από 20 χρόνια, που είχαμε κάνει το «Πίστα από Φώσφορο». Σε κάποια από αυτά τα τραγούδια που του έδωσα, η Μαριάννα Πολυχρονίδη έχει ήδη βάλει φωνή. Θα δίνω όλη τη χρονιά τραγούδια στο Θάνο γιατί το φθινόπωρο του 17′ θέλουμε να κάνουμε μαζί κάτι ευρύτερο.

Αφού μιλήσαμε και για πολλά ακόμα με το μαγνητοφωνάκι κλειστό, η Λίνα Νικολακοπούλου μας αποχαιρέτησε, ανανεώνοντας το ραντεβού μας για την παράσταση που επιμελείται στο Gazarte. «Ήταν μεγάλη χαρά», θα της πω. «Ήταν ανθρώπινη χαρά», θα μου απαντήσει…

Διαβάστε και το 1ο μέρος της συνέντευξης με τη Λίνα Νικολακοπούλου κλικ εδώ 

Info

Η Λίνα Νικολακοπούλου επιμελείται την παράσταση “8 Ρώσοι ποιητές τραγούδούν Ελληνικά”. Κάθε Κυριακή στο Gazarte. Περισσότερες πληροφορίες εδω