Συνέντευξη: Γιάννης Βασιλόπουλος – Σπύρος Παρασκευάκος: “Η ενηλικίωση είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου”.
Πληροφορίες
- Ημέρα: 27 Μαρτίου 2018
- Συνέντευξη: Διονύσης Χριστόπουλος
Τι συμβαίνει όταν μία “Τρίτη έξοδος” ταράζει τα νερά της ελληνικής μουσικής σκηνής; Η “Τρίτη έξοδος” ή αλλιώς η “Έξοδος των τριών” δηλαδή του Γιάννη Βασιλόπουλου, του Σπύρου Παρασκευάκου και της Δήμητρας Σελεμίδου, άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Συζητήθηκε από πολλούς και αγαπήθηκε από ακόμα περισσότερους. Με αφορμή την μουσική παράσταση που ετοιμάζουν στο Skrow Theater συναντηθήκαμε με τους δύο δημιουργούς της παράστασης Γιάννη Βασιλόπουλο και Σπύρο Παρασκευάκο και συζητήσαμε για τον δίσκο τους, όλα αυτά που τους οδήγησαν στη δημιουργία του και μας εξομολογούνται πώς η ενηλικίωση είναι η μεγαλύτερη επανάσταση.
Ο πρώτος σας δίσκος έχει ήδη κυκλοφορήσει, έχει παρουσιαστεί στο Passport Κεραμεικός και τα τραγούδια έχουν ήδη ακουστεί στο ραδιόφωνο. Τι feedback έχετε λάβει από την κυκλοφορία του;
Γ. Β: Ουσιαστικά είχε ήδη δομηθεί πριν την κυκλοφορία ένας κύκλος ανθρώπων που ήταν στο πλάι μας. Τόσο συνεργάτες μας, η εταιρεία μας, ο ενορχηστρωτής μας, όσο και εξωτερικοί, ομόκεντροι κύκλοι ανθρώπινων ομάδων. Αν σκεφτούμε ότι παρουσιάσαμε και το τραγούδι «Μαμά, μπαμπά», μερικές μέρες πριν την κυκλοφορία του δίσκου, είχαμε εισπράξει μια ενθάρρυνση ως προς αυτό που κάναμε και μια ασφάλεια ότι έχουμε μαζί μας ανθρώπους, που τους αγγίζει αυτό που έχουμε γράψει και που θέλουν να το σπρώξουμε παραπέρα.
Σ.Π: Το ενδιαφέρον σ’ αυτό είναι, ότι πριν την κυκλοφορία του δίσκου αρχίσαμε να παίρνουμε ένα feedback, διαφορετικό από αυτό που υπολογίζαμε. Είδαμε ότι με έναν τρόπο, ο δίσκος μας και η δουλειά μας, αφορά μια μεγάλη γκάμα ανθρώπων, ηλικιών και φάσεων της ζωής. Εγώ εκεί χάρηκα! Ήταν κάτι διαφορετικό από αυτό που υπολόγιζα. Έβλεπα ότι αφορά παιδιά δεκαπέντε ή δεκαέξι ετών. Από τη μία είναι λογικό, γιατί ο Γιάννης είναι ένας νέος άνθρωπος και είναι λογικό αυτά που γράφει να αφορούν νέους ανθρώπους. Από την άλλη θεωρούσα ότι ο δίσκος μας είναι κάπως πιο... θλιμμένος για μια τέτοια ηλικία.
Αλλά είδαμε ότι ταυτόχρονα αφορούσε και τους τριαντάρηδες και τους πενηντάρηδες με έναν τρόπο. Αυτό δεν το φανταζόμασταν κάν. Εκεί νιώσαμε ότι άνοιξε το πεδίο ορατότητάς μας απέναντι στο κοινό και είδαμε ένα κοινό πιο ευρύ και πιο ανοιχτό. Αυτό ήταν μεγάλη μας χαρά.
Γ.Π: Γενικότερα δεν ετοιμάζαμε αυτόν τον δίσκο με τη σκέψη ότι θα μπορούσε να φτάσει στον κόσμο που έχει φτάσει. Τον θεωρούσαμε έναν μη εμπορικό δίσκο.
Σ. Π: Και αυτό ήταν η στάση μας και η επιλογή μας και στο κάθε τραγούδι ακόμα. Επιλέξαμε να μη ακολουθηθούν οι φόρμες που θα τον έκαναν πιο εμπορικό και αυτό έγινε τελικά ευρέως αποδεκτό.
Οι δυο σας πώς συνεργάζεστε; Γράφονται πρώτα οι στίχοι και μελοποιούνται ή αντίθετα;
Γ.Π: Γράφονται οι στίχοι και μελοποιούνται.
Σ. Π: Πάντα και απόλυτα αυτό. Δεν ξέρουμε πως θα τα φέρει η ζωή. Μπορεί να δοκιμάσουμε και το ανάποδο. Αλλά μέχρι τώρα θεωρούμε ότι ο στίχος είναι η αρχή των πάντων στο ελληνικό τραγούδι. Είναι που δίνει και το στίγμα. Εγώ σαν συνθέτης, προσπαθώ όσο μπορώ να παίρνω αυτό που ο στίχος που μου δίνει.
Με την κυκλοφορία αυτού του δίσκου νιώθετε ότι κλείνει ένας κύκλος ή ότι ανοίγει ένας νέος;
Γ. Β: Προσωπικά ένιωσα ότι ανοίγει ένας κύκλος με αυτόν τον δίσκο. Την ενηλικίωση που προσεγγίζουμε μέσα την πραγματώσαμε, αφού κυκλοφόρησε ο δίσκος. Μιλάμε για τη συναισθηματική ενηλικίωση. Μετά την κυκλοφορία έχουμε οριοθετήσει με μεγαλύτερη σαφήνεια τον εαυτό μας, έχουμε αντιληφθεί πράγματα και έχουμε πάρει ρίσκα που ως τώρα αποφεύγαμε ή δεν γνωρίζαμε. Αυτό λειτούργησε σαν ευχή.
Σ.Π: Εμείς πιστεύουμε στην «Τρίτη έξοδο». Δεν εννοώ μόνο το δίσκο μας και τη μουσική μας. Η «Τρίτη έξοδος» για εμάς είναι κάτι μεγαλύτερο. Είναι ένας κύκλος πραγματικά που ανοίγει στην προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου. Πιστεύουμε, ότι η ενηλικίωση, το να αφήσεις δηλαδή έναν εαυτό λίγο πιο ανώριμο και να τον εξελίξεις είναι το ζητούμενο.
Τι πιστεύετε ότι οδηγεί έναν άνθρωπο στο να ενηλικιωθεί;
Γ. Β: Είναι η στιγμή που αν δεν πάρει τη συγκεκριμένη απόφαση, είναι καταδικασμένος να ζήσει μια ζωή που δεν τον ικανοποιεί και δεν τον εκφράζει. Έχουν έρθει στιγμές και στους τρείς μας (Γιάννης Βασιλόπουλος, Σπύρος Παρασκευάκος, Δήμητρα Σελεμίδου) που οι επιλογές μας θα καθόριζαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τη συνέχεια της ζωής μας. Θα χάναμε πράγματα, θα χάναμε ασφάλειες και θα βρισκόμασταν στον αέρα. Βρεθήκαμε στον αέρα, επειδή αποφασίσαμε εκείνες τις στιγμές να είμαστε “εμείς”.
Στην πραγματικότητα δεν μπορεί κάποιος να πει με βεβαιότητα το ποιος έιναι. Δεν έχουμε κάποιο έγγραφο που μας βεβαιώνει ότι αυτή είναι η σωστή κατεύθυνση. Το μαθαίνουμε κάνοντας επιλογές. Τότε έρχεται η ενηλικίωση. Όταν είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου.
Σ. Π: Και για μένα έχει πολύ μεγάλη σημασία σε όλο αυτό η απειλή. Η εσωτερική απειλή και η ανάγκη για επιβίωση, με ό, τι εννοεί ο καθένας. Επιβίωση συναισθηματική, προσωπική οτιδήποτε. Όταν νιώσεις την απειλή ότι κάτι πάει να σε σκοτώσει ή ότι κάτι πάει να σε εμποδίσει να εξελιχθείς, εκεί έρχεται η ενηλικίωση. Είναι ένστικτο. Είναι επιβιωτικός μηχανισμός. Κάνεις ένα βήμα και κάνεις μια επιλογή.
Γ. Β: Αυτό είναι και το πιο χαρακτηριστικό της γνώρισμα. Η ανάληψη της ευθύνης του καθενός.
Σ. Π: Εξού και δεν μιλάμε για μία ενηλικίωση. Δηλαδή δεν μιλάμε για ένα γεγονός στην ζωή. Σίγουρα δεν μιλάμε για την ενηλικίωση που μας συμβαίνει στα δεκαοχτώ. Η ενηλικίωση είναι μια συνεχής διαδικασία. Μπορεί κάθε φορά να ενηλικιώνεσαι λίγο περισσότερο.
Δεν νιώθετε πολύ νέοι για να μιλάτε για ενηλικίωση;
Γ. Π: Έχουμε θυσιάσει τόσους εαυτούς, που είναι και αυτό μετρήσιμο. Ξέρουμε τι αφήσαμε. Αφήσαμε τα σπίτια μας, αφήσαμε δουλειές, αφήσαμε ευκαιρίες, αφήσαμε συντρόφους, αφήσαμε γονείς. Δεν μπορούμε να το δούμε πιο ελαφριά. Είναι ήδη εγγεγραμμένο στο DNA μας.
Η τέχνη πόσο σημαντική είναι στη δική σας ενηλικίωση;
Σ.Π: Σε ότι με αφορά - επειδή η πιο άμεση τέχνη που με αφορά είναι η μουσική - η μουσική σε προλαβαίνει. Λειτουργείς πιο πολύ με το ένστικτό σου, λειτουργείς πιο πολύ με τις ενδόμυχες σκέψεις σου. Για μένα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο, γιατί πρώτα έρχεται η τέχνη και μετά η ενηλικίωση. Πρώτα γράφω, πρώτα βγαίνει από μέσα μου και μετά το αναγνωρίζω ότι συμβαίνει.
Γ. Β: Για μένα η τέχνη, μέσα σε αυτό το ταξίδι που κάνουμε, είναι το μέσο για να φτάσουμε στον προορισμό μας.
Από πολύ νέοι ασχοληθήκατε με αυτό.
Γ.Β: Νομίζω ότι αλλάζουν οι λόγοι. Δεν μπορεί κάποιος να πει ότι η τέχνη είναι το ίδιο στα είκοσί του και το ίδιο στα δέκα του. Κάπου έχει κάνει ένα λάθος. Η τέχνη ξεκίνησε και ξεκινάει στους ανθρώπους, όταν αυτοί είναι δημιουργοί, κάπως ψυχαναλυτικά και ψυχοθεραπευτικά. Το ζητούμενο είναι να έχει συνείδηση αυτό που κάνεις. Να μην είναι αυτόματη γραφή, να μην είναι εργαλείο προς δικό σου όφελος, αλλά να είναι ένα εργαλείο και για την κοινωνία. Γι αυτό κι εμείς όταν μιλάμε για τον δίσκο αυτό, αλλά και για τις γενικότερες καλλιτεχνικές μας δραστηριότητες, μιλάμε πολύ για την πολιτική. Θεωρούμε ότι έχουμε χρέος, όχι σαν στρατευμένη τέχνη, αλλά ως συνειδητή τοποθέτηση στα πράγματα, να έχουμε παρουσία. Τα τελευταία χρόνια μπορώ να πω ότι γίνομαι ενεργός πολίτης. Πιο παλιά δεν ένιωθα ενεργός πολίτης και νιώθω ότι πολλοί έχουν φροντίσει γι' αυτό.
Σ. Π: Εγώ δεν άρχισα να ασχολούμαι με τη μουσική από μικρή ηλικία. Άρχισα να ασχολούμαι με τη μουσική στα δεκαεννέα. Θα μπορούσα να το έχω κάνει πολύ νωρίτερα. Δεν το ανακάλυψα, γιατί είχα στο μυαλό μου ένα σορό άλλα πράγματα. Έπρεπε να φτάσω στα δεκαεννέα, για να συνειδητοποιήσω ότι όλα αυτά τα χρόνια της προσπάθειας και του σχολείου, δεν είχαν και πολύ μεγάλη σχέση με αυτό που ήθελα πραγματικά να κάνω. Αλλά ήρθε η στιγμή που αναγκάστηκα να δω ακριβώς την αλήθεια και να δω τα πράγματα με πλήρη συνείδηση.
Πώς συνδέεται με την πολιτική ένας δίσκος που μιλάει για βαθιά υπαρξιακά θέματα και είναι έντονος συναισθηματικά;
Γ.Β: Έντονα φορτισμένο συναισθηματικά είναι το προσωπείο της εποχής μας, το οποίο έχει πολύ ασυναισθηματικούς και αμοραλιστικούς μηχανισμούς. Με έναν παρόμοιο τρόπο, ο δίσκος αυτός χωράει τον συναισθηματισμό και χτυπάει στους μηχανισμούς. Αντιμετωπίζουμε τους γονείς και το πρότυπο των γονιών, σαν σύστημα περισσότερο. Σαν ένα σύστημα το οποίο ουσιαστικά ευνουχίζει τα παιδιά. Αυτοί οι γονείς, μπορεί να είναι πράγματι οι βιολογικοί γονείς ενός παιδιού, ή μία χώρα. Οποιοσδήποτε δηλαδή ασκεί εξουσία πάνω σε ένα παιδί. Ακόμα λέγοντας “Το ξέρω πώς θυμάσαι μαμά, κι εγώ θυμάμαι, που φώναζες στη θάλασσα μη πάω στ' ανοιχτά”. Δεν πιστεύουμε ότι μιλάμε για το συναίσθημα τόσο, όσο για το σύστημα που κρύβεται από πίσω. Και αυτό το σύστημα ακριβώς θέλουμε να σπάσουμε.
Δηλαδή πιστεύετε ότι για να προβεί κανείς σε μια πρώτη ενηλικίωση, πρέπει να φύγει από το σύστημα το οικογενειακό; Με ό, τι αυτό συνεπάγεται.
Γ. Β: Ακριβώς. Να φύγει από έναν νοσηρό οικογενειακό σύστημα. Δεν είμαστε κατά της οικογένειας. Δεν είμαστε κατά της χώρας. Δεν είμαστε κατά της έννοιας του έθνους, ή της ομάδας. Είμαστε βαθιά συλλογικοί άνθρωποι και ακριβώς γι΄αυτό, το σύστημα αυτό των συλλογικοτήτων σήμερα, δεν θεωρούμε ότι είναι όντως συλλογικό. Τα συλλογικά συστήματα, είναι σήμερα εντελώς ατομοκεντρικά.
Θεωρούμε ότι η οικογένεια, η φιγούρα της μάνας ή του πατέρα – ανάλογα την περίπτωση – κυρίως όμως της μάνας, απ' όσο έχουμε γνωρίσει, λειτουργεί περισσότερο εξουσιαστικά με βάση την προβολή. Την προβολή της μάνας στο παιδί, της δασκάλας στον μαθητή, του συντρόφου στον σύντροφο, παρά με σεβασμό, παρά με κατανόηση και με συνύπαρξη. Η ύπαρξη κάποιου, τρώει από την ύπαρξη κάποιου άλλου σε αυτά τα συστήματα. Και δεν μπορούν να είναι παρά βαθύτατα ατομικά και όχι συλλογικά.
Εσείς σαν άνθρωποι, δεν έχετε προβάλλει το ατομικό απέναντι σε ένα άλλο ατομικό;
Γ.Β: Φυσικά και το έχουμε κάνει. Θεωρούμε ότι το άτομο σε ψυχολογικά κυρίως, αλλά και προσωπικά ζητήματα, πρέπει να είναι ένα εύρυθμο βαγόνι.
Σ. Π: Πιστεύουμε φυσικά στην προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Αυτό λέει και ο δίσκος μας. Με πολύ απλά λόγια. Έρχεται ένα παιδί στην ζωή. Αυτοί που είναι υπεύθυνοι για αυτό το παιδί είναι οι γονείς του. Το παιδί λοιπόν εναποθέτει την ζωή του στους γονείς του. Αυτό, αυτομάτως δημιουργεί συναίσθημα. Και ταυτόχρονα κρύβει και ένα παιχνίδι ανταλλαγής. Δίνω και παίρνω. Και βέβαια αναφερόμαστε σε κάθε γονεϊκό πρότυπο. Αυτή είναι και η φύση του ανθρώπου. Είναι η φύση του ανθρώπου να θέλει να επιβιώσει ή να θέλει να συνδέεται με αυτόν που του προσφέρει την επιβίωση. Την ίδια στιγμή είναι στην φύση του ανθρώπου, όλα αυτά να θέλει να τα κατακτήσει μόνος του. Εμείς όταν λέμε “φεύγω”, εννοούμε ξεκινάω να επιβιώνω μόνος μου.
Γ.Β: Και να μην φοβηθούμε να μιλήσουμε και για το ερωτικό κομμάτι, αυτής ή της προηγούμενης γενιάς και της επόμενης ίσως. Ο τρόπος που έχουμε ανατραφεί είναι απολύτως ευνουχιστικός, κυρίως ως προς αυτό. Ο ερωτισμός είναι από τις βασικές δυνάμεις ενός ατόμου που διαμορφώνεται. Έχει καταπιεστεί απόλυτα ο ερωτισμός. Βρισκόμαστε σε μία επίπλαστη απελευθέρωση η οποία κρύβει έναν βαθύ συντηρητισμό στον έρωτα. Δεν εκθέτουμε τους εαυτούς μας, δεν αφηνόμαστε στους ανθρώπους, δεν ερωτευόμαστε, δεν είμαστε έτοιμοι να αγαπηθούμε, δεν είμαστε έτοιμοι να μας ερωτευτούν. Όλη αυτή η αίσθηση του “προχωρημένου” που έχουμε είναι ψέμα. Εγώ δεν βλέπω κανέναν 21ο αιώνα, όπως τον εννοούμε. Εγώ βλέπω ανθρώπους που δεν έχουνε αγγιχτεί από κανέναν απ' όσους έχουν ακουμπήσει.
Αυτό καταλήγει να είναι επίσης πολιτικό. Ένας άνθρωπος που δεν έχει βιώσει τον έρωτα και την σεξουαλικότητά του, είναι ανάπηρος. Και οι συμπεριφορές τους, δεν έχουν απαραίτητα κάποιον ηθικό κώδικά. Έχει καταντήσει ο έρωτας θέμα εξασφάλισης.
Η “Τρίτη έξοδος” πώς συνδέεται με όλα αυτά;
Γ.Β: Ο τίτλος βασίζεται στον Έρικ Φρομ, έναν κοινωνικό ψυχολόγο ο οποίος έχει διατυπώσει μία χαρτογράφηση του πώς πραγματοποιείται η ενηλικίωση και την διαχωρίζει σε τρία στάδια.
Η “Πρώτη έξοδος” είναι από την μήτρα της μητέρας. Η “Δεύτερη έξοδος” , είναι από το στήθος της μητέρας, ο απογαλακτισμός δηλαδή και η “Τρίτη έξοδος” που δεν είναι τόσο βιολογική, αλλά είναι η αυτονόμηση του χαρακτήρα του ανθρώπου σε προσωπικότητα. Με ό, τι αυτό σημαίνει. Αυτή είναι η “Τρίτη έξοδος” που επιδιώκουμε και προσπαθούμε να καταφέρουμε.
Το θέμα της απόλυτης έκθεσης των συναισθημάτων και των “πιστεύω” σας, δεν σας τρομάζει;
Σ.Π: Για εμάς που εκφραζόμαστε μέσα από την τέχνη, σίγουρα αυτό είναι πιο έντονο. Αλλά θεωρούμε ότι κάθε συνειδητή επιλογή και θέση σε κάθε πράγμα, είναι έκθεση. Μπορεί να μεγεθύνεται όταν το φέρνεις στον κόσμο, αλλά έκθεση εμπεριέχει η κάθε επιλογή. Γι' αυτό και όντως φοβόμαστε να επιλέξουμε συνειδητά και με πάθος κάποια πράγματα και είμαστε πιο παθητικοί.
Γ.Π: Εμείς προσωπικά, επειδή επιλέγουμε με πάθος και μέχρι τέλους τις επιλογές μας, έχουμε περάσει διαστήματα που έχουμε σκεφτεί κατά πόσο αυτά που νιώθουμε θα τα μεταφέρουμε στο κοινό. Τραγούδια, όπως το “Μαμά – Μπαμπά”, αποφασίστηκαν μετά από σύσκεψη. Συσκέψεις τόσο προσωπικές του καθενός, αλλά και συσκέψεις ρεαλιστικές. Καθίσαμε στο τραπέζι και είδαμε ο καθένας κατά πόσο είναι έτοιμος να φτάσει το τραγούδι αυτό, μέχρι εκεί που μπορεί να το φτάσει. Μέχρι τον φασίστα κάτω από την σκηνή του pride που παρουσιάσαμε το τραγούδι, που θα μπορούσε να μας πυροβολήσει. Εμείς τη δεχόμαστε αυτή τη σφαίρα και βγάζουμε αυτό το τραγούδι.
Ως παιδιά τι ακούσματα είχατε; Ποιοι δημιουργοί είναι αυτοί που σας επηρέασαν;
Γ.Β: Πέρα από ονόματα, είναι ένα μοτίβο που μας συγκινεί στους δημιουργούς. Ένα μοτίβο που απαρτίζεται από επιλογές, από αισθητική και από προσωπικότητες. Ουσιαστικά, όταν βλέπουμε ότι υπάρχει ειλικρίνεια, πάθος, ρίσκο. Όταν βλέπουμε ότι μία ιστορία χρησιμοποιεί τα λόγια που γεννάει και όχι τις λέξεις που τις φοράνε. . Η συγκίνηση είναι η γλώσσα που θα μας αγγίξει σε οποιαδήποτε μορφή τέχνης. Επειδή με τον Σπύρο έχουμε ζήσει από πρώτο χέρι το βάρος της ευθύνης που έχει ένας δημιουργός και επακόλουθα το βάρος που έχει και ο ερμηνευτής να κουβαλήσει τη δημιουργία, έχουμε μια πιο άμεση συγκίνηση με δημιουργούς, πρώτα και μετά με ερμηνευτές.
Σ.Π: Εμείς συνδεόμαστε και πιστεύουμε σε αυτούς τους ανθρώπους που έχουν ως γνώμονα την ειλικρίνεια. Είτε αυτό είναι ελληνικό, είτε ξένο τραγούδι.
Γ.Β: Νομίζω ότι και για τους τρεις, η πρώτη συνειδητή επαφή με το τραγούδι, ήταν εναλλακτικά ροκ αγγλικά συγκροτήματα. Με έναν τρόπο νιώθουμε ότι αυτό το φέρουμε μέσα μας.
Μιλήστε μου για τη μουσική παράσταση που ετοιμάζετε στο Skrow.
Σ. Π: Πρόκειται για ένα live στην ουσία που αφορά τον δίσκο μας. Θα έχει μια δραματουργία, αλλά μέχρι εκεί.
Γ.Β: Με έναν πιο καθημερινό και άμεσο τρόπο, μεταφέρεται η διαδικασία, τόσο της προσωπικής μας ενηλικίωσης, όσο και της διαδικασίας διαμόρφωσης όλου του δίσκου στη σκηνή, μέσα από κείμενα που έχουν αποτελέσει ημερολόγιό μας. Είναι στιγμές της καθημερινότητάς μας, οι οποίες ενέπνευσαν τα τραγούδια που γράψαμε και τα κομμάτια που επιλέξαμε ως διασκευές . Έτσι, διαμορφώνεται ένα μωσαϊκό το οποίο συμπληρώνει τη διαδικασία της ενηλικίωσης.
Σε τι διαφέρει το επικείμενο live σας στο Skrow από την παρουσίαση του δίσκου σας στο Passport Κεραμεικός;
Σ.Π: Είναι η συνειδητή επιλογή να πάμε σε ένα χώρο που είναι στην γειτονιά μας. Είναι ένας θεατρικός χώρος, που χωράει συγκεκριμένα άτομα και με έναν τρόπο είναι σαν να καλούμε τον κόσμο στο σπίτι μας.
Ο Γιάννης Βασιλόπουλος, ο Σπύρος Παρασκευάκος
και η Δήμητρα Σελεμίδου
παρουσιάζουν την "Τρίτη έξοδο"
Στο Skrow Theater
Περισσότερες πληροφορίες... κλικ εδώ