Συνέντευξη: Θέμης Καραμουρατίδης: «Δε με νοιάζει το ρηξικέλευθο, αλλά το ουσιαστικό!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΩΝΟΣ

Πώς προέκυψε η ιδέα της συνεργασίας σου με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου;

Ήταν ένα προξενιό του Οδυσσέα Ιωάννου. Εμένα με είχε γοητεύσει το 9:05 και συζητούσα με τους δικούς μου ανθρώπους ότι «θα ήθελα να υπάρξουμε μαζί κάπως με τον Βασίλη». Αλλά ήταν πολύ μακρινό. Ο Οδυσσέας κατάφερε και το έκανε κοντινό. Δηλαδή και στους δύο έκανε την κατάλληλη εκπαίδευση και σιγά – σιγά, αποκτήθηκε μια εμπιστοσύνη, μεταξύ μας και προχωρήσαμε.

Πώς προετοιμάστηκε το «Όλα είναι για μας»; Υπήρχαν μελωδίες; Γράφτηκαν όλα τα τραγούδια καινούρια; Γράφτηκαν στίχοι πάνω σε μουσική, μουσική πάνω σε στίχους;

Δεν υπήρχε τίποτα. Είναι όλα καινούρια και είναι όλα γραμμένα πάνω στον Βασίλη. Νομίζω ότι είναι από τις λίγες φορές που το υλικό είναι εξ’ ολοκλήρου καινούριου και γραμμένο αποκλειστικά για έναν καλλιτέχνη – με εξαίρεση την επανεκτέλεση, τη «Φλόγα». Ο Οδυσσέας μου έστειλε ένα e- mail που μου έγραφε «Συντροφάκο, αυτός είναι ο επόμενός μας δίσκος. Τον αγαπώ πολύ, βάλε τα δυνατά σου. Ελπίζω να σ’ αρέσει». Αυτό το e- mail εμπεριείχε όλα τα τραγούδια του δίσκου. Μου άρεσε πολύ το ότι είχα από την αρχή ένα σύνολο να δουλεύω, λειτούργησε πολύ βοηθητικά στο πώς θα στηθεί ο δίσκος. Και φτιάχτηκε ολοκαίνουριος και ολοκληρωμένος.

Πάντα γράφεις πάνω σε στίχους;

Ο λόγος είναι η αρχή του τραγουδιού. Όταν μιλάμε για τραγούδι πάντα είναι ο λόγος, που τον παίρνει ο συνθέτης και τον κάνει τραγούδι. Για μένα μιλάω, έτσι. Θα μου πεις ο Γκάτσος έγραφε πάνω στον Ξαρχάκο και τον Χατζιδάκι, δεν μπορείς να πεις ότι δεν βγήκαν ωραία τραγούδια (γέλια). Μου αρέσει επίσης να διαμορφώνω εγώ ένα τραγούδι, ως το τελικό του αποτέλεσμα.

Έχουμε στο μυαλό μας ότι οι καλλιτέχνες βεληνεκούς Βασίλη Παπακωνσταντίνου δεν είναι και οι πιο συνεργάσιμοι, δεδομένου ότι έχουν μεγάλες καριέρες, χιλιάδες φανς και είναι δύσκολο να τους πείσεις να κάνουν κάτι διαφορετικό.

Αυτό που λες το άκουγα πάντα, γι’ αυτού του βεληνεκούς τους καλλιτέχνες, αλλά στην πράξη βλέπω ότι δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί οι καλλιτέχνες είναι αυτού του βεληνεκούς. Ο Βασίλης έχει μια τρομερή ποιότητα, μια παιδικότητα στον τρόπο που αντιμετωπίζει τα πράγματα, μια αθωότητα, ένα ήθος, δεν βγάζει κανέναν σνομπισμό, καμία έπαρση. Είναι μαθητής μέσα στο studio. Είναι ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και τολμώ να πω τη λέξη μαθητής. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει αντίληψη, αίσθηση και επιθυμία, αλλά υπήρξαν πολλές φορές μέσα στο studio που ξεχνούσα ότι αυτός ο άνθρωπος που συνεργάζομαι είναι αυτός ο θρύλος. Το ξεχνούσα με την τόση του απλότητα και την τόση του παιδικότητα. Η συνεργασία μου μαζί του ήταν μια μοναδική εμπειρία. Ήταν από τα πιο όμορφα πράγματα που έχουν συμβεί στη ζωή μου.

Περίγραψέ μας την πρώτη σας μέρα στο στούντιο.

Η πρώτη μέρα στο studio δεν ήταν δύσκολη. Το δύσκολο ήταν η πρώτη ψυχρολουσία, που έπρεπε να έρθει σπίτι μου να κάνουμε το demo. Εγώ έχω τεχνολογικά μέσα πρωτόγονα. Και έπρεπε να βάλω τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου να κάνει demo εκεί μέσα. Αλλά πολύ γρήγορα έφυγε αυτό. Κύλησε ρολόι.

Θα ήθελες να βρεθείς επί σκηνής με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου;

Με το Βασίλη θα ήθελα σίγουρα να κάνουμε μια παρουσίαση του δίσκου, αλλά να είναι ο δίσκος και οι προδιαγραφές του δίσκου το επίκεντρο. Να είναι ο δίσκος μόνο η παράσταση ή ένα εναλλακτικό 9:05 με τον Οδυσσέα επί σκηνής. Κάποια κείμενα που να μπλέκονται με τα τραγούδια. Αυτό για μένα θα ήταν η ιδανική παρουσίαση αυτού το δίσκου.

Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου είναι μία από τις εμβληματικότερες φωνές της γενιάς του. Ως συνθέτη σου γέννησε κάτι, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν σου είχε γεννηθεί;

Νομίζω ότι με κάθε συνεργασία συμβαίνει αυτό και νομίζω ότι εδώ θα ήταν αναπόφευκτο να μη συμβεί. Με τον Βασίλη, ενώ έχουμε ένα καλλιτεχνικό κομμάτι που είναι πολύ διαφορετικό, έχουμε και ένα καλλιτεχνικό κομμάτι που είναι πολύ ίδιο. Και με βάση το κοινό μας αίσθημα αναπτύξαμε και τα διαφορετικά μας. Θεωρώ ότι αυτός ο δίσκος μας εμπεριέχει όλους με μία δικαιοσύνη. Αλλά για να γίνει αυτό χρειάστηκε να βουτήξω πολλές φορές σε καλλιτεχνικά νερά που δεν έχω βουτήξει. Να δοκιμάσω πράγματα, να ξεφοβηθώ αν θέλεις. Σίγουρα ήταν μια δουλειά που σηματοδοτεί ένα σεμιναριάκι ακόμα γύρω απ’ το τραγούδι.

Είναι μια συνεργασία που δείχνει ότι η δισκογραφία μπορεί ακόμα να κάνει προτάσεις και να ταράζει τα νερά. Το πιστεύεις;

Είναι τόσο διαφορετικό το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο που ζούμε, που αυτή είναι μία απάντηση που θα σου τη δώσω μετά από χρόνια. Δηλαδή θα κοιτάξουμε πίσω και θα πούμε «το σήκωνε» ή «δεν το σήκωνε» η εποχή. Γιατί φαινομενικά κάποια πράγματα σήμερα περνάνε και δεν ακουμπάνε. Βλέπεις ότι βγαίνει κάτι, ταράζει τα νερά για λίγες μέρες και μετά σβήνει. Οι χρόνοι της δισκογραφίας είναι τέτοιοι πια. Δεν υπάρχουν αυτά τα αιώνια πράγματα. Και δε φταίνε τα πράγματα. Δεν πιστεύω ότι φταίνε τα τραγούδια. Φταίει ο τρόπος που εμείς οι ίδιοι στεκόμαστε απέναντι στον ίδιο το υλικό. Απέναντι στον εαυτό μας, στις σχέσεις μας τις ερωτικές, τις διαπροσωπικές, στα υλικά, στα ρούχα, στην πνευματικότητα και στα βιβλία μας. Ο τρόπος δηλαδή που στεκόμαστε απέναντι στη ζωή σε όλα της τα αγαθά και πνευματικά υλικά είναι πολύ διαφορετικός απ’ ότι ήταν πριν είκοσι ή τριάντα χρόνια.

Αφαιρούμε βαρύτητα από τα πράγματα. Η υπερπληθώρα πληροφορίας, όγκου και δυνατότητας σου δημιουργεί μια άλλη αίσθηση για τα πράγματα. Το γεγονός ότι μπορείς να κάνεις ένα κλικ και να ακούσεις όλη την παγκόσμια μουσική σκηνή, σου δημιουργεί την αίσθηση ότι έχεις περισσότερες επιλογές. Αλλά στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι επιλογές, σου χαλαρώνουν το αίσθημα της αποφασιστικότητας.

Το «Όλα είναι για μας» είναι ο πρώτος δίσκος που έχεις και την διεύθυνση παραγωγής. Πώς το αποφάσισες και πώς ήταν σαν εμπειρία;

Πάντα έχω μια σοβαρή εμπλοκή στο θέμα της παραγωγής σε όλες τις δουλειές μου. Στην περίπτωση του «Όλα είναι για μας» δεν υπήρχε ακόμα παραγωγός εταιρεία όταν στήναμε το δίσκο, τον φτιάχναμε λίγο μεταξύ μας. Εγώ νιώθω ότι τον πήρα στις πλάτες μου τον δίσκο, ο Οδυσσέας πρότεινε να πάρω το credit. Στον Οδυσσέα το οφείλω και φυσικά ο Βασίλης συμφώνησε απόλυτα. Γενικά υπήρχε μια αξιοκρατία και μία δημοκρατία σε όλη τη διαδικασία στησίματος και παραγωγής του δίσκου.

Υπήρχε κάποιος μύθος που είχες στο μυαλό σου για τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, ο οποίος καταρρίφθηκε κατά την διάρκεια της συνεργασίας σας;

Ότι είναι λίγο παγιωμένες οι αισθητικές του απόψεις. Εκ πρώτης αυτό μπορεί να δείχνει ότι ισχύει, αλλά στην πραγματικότητα εκείνο που θέλει ο άνθρωπος, είναι να νιώσει εμπιστοσύνη, ότι αυτό που του προτείνεις έχει κάτι ενδιαφέρον να πει. Στην περίπτωση της συνεργασίας μας απέδειξε, όχι μόνο ότι δεν είναι προσκολλημένος στις δικές του αισθητικές αντιλήψεις, αλλά δέχτηκε πράγματα που δεν φανταζόσουν ότι θα μπορούσε να δεχτεί, ένας άνθρωπος που είναι σαράντα χρόνια στο χώρο. Δέχτηκε τους δικούς μου μουσικούς, τους άκουσε και του άρεσε ο τρόπος που έπαιζαν, δέχτηκε τις μίξεις με τη μία, ήταν πολύ άνετος. Όλα αυτά δηλώνουν έναν άνθρωπο πολύ πιο ευέλικτο από αυτό που όλοι του χρεώνουν. Απλά πρέπει να κερδίσεις την εμπιστοσύνη του.

Οι στίχοι του Οδυσσέα Ιωάννου είναι στίχοι πολιτικοί, αλλά καθόλου στρατευμένοι. Συχνά με τρόπο ερωτικό αποτυπώνουν την κατάσταση που ζούμε. Κάπως έτσι είναι οι στίχοι του Γεράσιμου Ευαγγελάτου στη Βαβέλ. Οι μελωδίες σου πώς διαφοροποιήθηκαν πάνω σε παρόμοιες θεματικές;

Ενδεχομένως να είναι κοντινό το περιβάλλον, δεν το είχα σκεφτεί. Θα σου πω. Είναι τόσο διαφορετική η απόδοση που έχουν ο ένας κι ο άλλος. Είναι τόσο διαφορετική η απόχρωση από την οποία το βλέπουν. Είναι σα να έχουν δύο άνθρωποι τα ίδια υλικά να φτιάξουν ένα φαγητό, δεν υπάρχει περίπτωση να είναι ίδιο. Απλά και οι δύο αφουγκράστηκαν την εποχή. Τους ενδιέφερε το να δουν τι γίνεται γύρω τους και αυτό είναι το κοινό τους στοιχείο.
Έχοντας λοιπόν έναν κοινό άξονα, τον αναπτύσσουν με την προσωπική τους γλώσσα. Αυτή η προσωπική γλώσσα είναι και το γοητευτικό για μένα. Το πώς διαχειρίζεσαι τη γλώσσα του ενός και τη γλώσσα του άλλου. Εγώ τρελαίνομαι να παίζω με τα τραγούδια. Διασκεδάζω με το να βάζω στον εαυτό μου σπαζοκεφαλιές και αινίγματα και να τα λύνω.

Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Οδυσσέας Ιωάννου, Λήδα Ρουμάνη. Νομίζω είναι οι τρεις στιχουργοί με τους οποίους έχεις συνεργαστεί περισσότερο. Τι ζητάς από έναν στιχουργό;

Ζητώ από τον στίχο να μπορώ να τον διαβάσω και να πιαστώ από κάτι. Κάτι που θα ήθελα να έχω πει εγώ, ζητάω φράσεις που να μπορούν να πιάσουν από το σβέρκο. Όταν διάβασα τους στίχους του Οδυσσέα για το cd με το Βασίλη, ενθουσιάστηκα. Ζητάω ότι ζητάει ένας ακροατής από τους στίχους που αγαπάει. Και επίσης ζητάω την ειλικρίνεια του συνεργάτη. Να νιώθεις ότι αυτός ο άνθρωπος έχει καταθέσει στη γραφή του πέρα από φόρμες, τέχνες και τεχνικές, έχει ένα κομμάτι του πολύ αληθινό. Όλοι τους καταθέτουν ένα κομμάτι τους πολύ αληθινό. Αυτό είναι ανεκτίμητο για μένα.

Στο «Όλα είναι για μας» υπάρχει και μια επανεκτέλεση από τις «Πρώτες λέξεις». «Η φλόγα», που είχε ερμηνεύσει η Νατάσσα Μποφίλιου. Πώς το αποφασίσατε;

Ο Βασίλης έλεγε ότι θέλει ένα κομμάτι ρυθμικό. Να είναι 5/8, να είναι δυναμικό, να έχει νεύρο, να είναι ανάμεσα στο παραδοσιακό. Εγώ τον έβαλα να ακούσει τη «Φλόγα» και του είπε «Κάτι τέτοιο;» και εκείνος απάντησε «Γιατί όχι αυτό;». Με τον Οδυσσέα αμέσως κοιταχτήκαμε, γιατί είναι ένα τραγούδι καινούριο, δύο χρόνων και δεν ξέραμε πώς μπορεί να το διαχειριστεί η Νατάσσα. Η Νατάσσα επειδή είναι ένας υπέροχος άνθρωπος με ήθος και επίπεδο, θεώρησε αστείο να έχει την οποιαδήποτε ένσταση. Γενικώς ο τρόπος που αντιμετώπισε (η Νατάσσα Μποφίλιου) τη συμμετοχή της στο δίσκο, τα φωνητικά που έκανε, είχε μια γλύκα, μια προσωπικότητα, μια παιδικότητα κι ένα μεγαλείο, που πραγματικά καταλαβαίνεις γιατί κι αυτή είναι αυτό που είναι.

Κάθε φορά που γράφεις για ένα νέο καλλιτέχνη έχεις το άγχος της διαφοροποίησης από την προηγούμενή σου δουλειά; Έχεις το άγχος της μανιέρας;

Αν φτιάξω κάτι που να μοιάζει με κάτι άλλο, αλλά έχει την προσωπικότητα να στηθεί και μόνο του, δεν με πειράζει. Εμένα θα με πειράξει τη στιγμή που δε θα θέλω να γράψω και θα πρέπει να γράψω. Αυτή η στιγμή θέλω να μην έρθει ποτέ στη δημιουργική μου πορεία. Γενικά δεν με φοβίζει αυτή η επανάληψη, αλλά δεν την προτιμώ κιόλας. Πιστεύω πως ψάχνομαι. Αλλά εμείς οι καημένοι νομίζουμε ότι έχουμε κάνει το ένα άσπρο και το άλλο μαύρο και για τους άλλους μοιάζουν ίδια. Αναγνωρίζεται ο προσωπικός σου χαρακτήρας. Αυτό δεν είναι απόλυτα κακό, αλλά ίσως να μην είσαι τόσο ευέλικτος όσο νομίζεις τελικά. Θα δείξει.

Αυτή την περίοδο βρίσκεσαι σε περιοδεία με την «Βαβέλ». Τον Σεπτέμβρη στην Τεχνόπολη η «Βαβέλ» θα κλείσει τον κύκλο της ή πάμε και για «Βαβέλ 3»;

Ως «Βαβέλ», η «Βαβέλ» θα κλείσει τον κύκλο των παραστάσεων με το όνομά της. Τα τραγούδια θα τα κουβαλάμε φυσικά, αλλά η «Βαβέλ» με τα βαλκανικά της στοιχεία και όλο αυτόν τον χαρακτήρα που έχει, που ξεκίνησε από τον «Βοτανικό», κορυφώθηκε και ολοκληρώθηκε στο «Estate» σαν αίσθηση και αποχαιρετά με την περιοδεία, θα έχει το τελευταίο της πανηγυρικό κλείσιμο στην Τεχνόπολη. Από κει και πέρα μπαίνουμε σε ένα νέο δημιουργικό δρόμο.

Ετοιμάζετε νέο cd;

Όχι νέο cd. Ετοιμάζουμε μια νέα παράσταση που εγώ καλούμαι να αναδημιουργήσω πολλά πράγματα. Τη χαρήκαμε πάρα πολύ αυτή τη βαλκανική εξωστρέφεια που πέρασε από τη «Βαβέλ», αλλά τώρα θέλουμε να δώσουμε ένα άλλο πράγμα. Ίσως πιο συγκινησιακό. Θα δείξει η πορεία της δημιουργίας φυσικά, απλά αυτή είναι η αρχική αίσθηση.

Στις δουλειές σας με τον Γεράσιμο και τη Νατάσσα πόσο εμπλέκεσαι στο συνολικό αισθητικό και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα;

Όλοι εμπλεκόμαστε. Με έναν δημοκρατικό και διακριτό στους ρόλους τρόπο, όλοι εμπλεκόμαστε σε όλες τις διαδικασίες. Είμαστε όλοι συνένοχοι, απλά κάποιος έχει τον τελευταίο λόγο.

Μετά από το «Όλα είναι για μας» ετοιμάζεις κάποιον καινούριο δίσκο, έχεις κάποιο ανακοινώσιμο σχέδιο;

Ένα από τα σχέδια που μπορώ να σου ανακοινώσω τώρα και είμαι πολύ ενθουσιασμένος, είναι ότι ετοιμάζουμε ένα τραγούδι με τη Λήδα Ρουμάνη, για τη Μελίνα Κανά. Η Μελίνα Κανά είναι από τις φωνές που έχουν σημαδέψει τη μουσική μου πορεία. «Της αγάπης γερακάρης», «Τα λάφυρα» και «Της μέρας και της νύχτας» η πρώτη της περίοδος όλη, είναι ταυτισμένη με τις σπουδές μου στη μουσική, με τα πήγαινε – έλα μου στα ωδεία κλπ. Καταλαβαίνεις πόσο συγκινητικό είναι για μένα. Και πιστεύω ότι θα βγει ένα πολύ ωραίο τραγούδι!

Είναι προάγγελος κάποιου δίσκου;

Δεν το ξέρω. Τα τραγούδια μένουν σίγουρα. Το τραγούδι για μένα πια, σαν ύπαρξη έχει μεγαλύτερη βαρύτητα απ’ αυτή που είχε πριν κάποια χρόνια. Έχουμε την ανάγκη πια ως ακροατές να ακούμε τραγούδια και όχι δίσκους. Δεν το λέω με σιγουριά. Είναι μια μεταβατική περίοδος και θα κάνω κι εγώ τα πειράματά μου, να δω που θα με βγάλει.

Μετά την συνεργασία σου με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου έχεις στο μυαλό σου κάποιον ή κάποια καλλιτέχνη τέτοιας καριέρας που θα ήθελες να κάνεις μαζί του έναν δίσκο;

Με απασχολεί όχι ως μέγεθος εμπορικό, ή ως ογκόλιθος καλλιτεχνικός. Με απασχολεί ως συναισθηματική ανάγκη. Μπορεί να μου πεις ότι υπάρχει ένας τραγουδιστής τεράστιου βεληνεκούς και ένας που έχει κάνει δυο πράγματα. Αν απ’ αυτά τα δύο πράγματα έχω ερωτευτεί αυτόν τον τραγουδιστή για μένα είναι ίδιας βαρύτητας το να το κάνω. Αλλά εννοείται ότι έχω λατρέψει όλες αυτές τις αυτονόητες φωνές. Φυσικά θα ξανάκανα κάτι. Απλά τώρα έχω λίγο κακομάθει με τον Βασίλη. Μου έδειξε τρομερή εμπιστοσύνη. Βέβαια δεν έχω παράπονο. Και με την Ελευθερία Αρβανιτάκη όταν δούλεψα υπήρξε εμπιστοσύνη. Απλά τώρα ήταν καταπληκτικές οι συνθήκες. Δεν θέλω να απομυθοποιήσω κάποιον ή κάτι. Θέλω να κρατηθεί ο μύθος μέσα μου.

Τι θα σε έκανε να αρνηθείς μια συνεργασία;

Είναι κάποια ηθικά ζητήματα. Ένα αισθητικό χάος που έχει να κάνει με τη στόφα του κάθε καλλιτέχνη. Έχω αρνηθεί πράγματα σε ανθρώπους που δεν θα ήθελα να συγχρονιστώ δημιουργικά ή καλλιτεχνικά μαζί τους, γιατί δεν τους εκτιμώ γι’ αυτό που πρεσβεύουν. Από την άλλη θα δεχτώ μια συνεργασία αν αγαπάω πολύ έναν καλλιτέχνη. Άμα νιώθω ωραία εγώ την κάνω τη συνεργασία. Θέλω να μ’ αρέσει.

Έχεις αναλογιστεί ποτέ ότι είσαι αρκετά νέος για αυτά που έχεις καταφέρει;

Δεν αισθάνομαι ότι έχω καταφέρει κάτι. Ειλικρινά. Νιώθω πολύ χαρούμενος γι’ αυτά που έχω κάνει, τα αγαπώ, τα θέλω και τα εκτιμώ, αλλά η εποχή μας δεν σου δίνει την αίσθηση ότι έχεις φτάσει κάπου ψηλά. Αισθάνομαι πολύ ευτυχισμένος που στην εποχή αυτή με γεμίζει πολύ αυτό που κάνω. Η χαρά που μου δίνει η δημιουργία και η ευτυχία που μου παρέχει όλο αυτό το πράγμα, είναι ένα μεγάλο κομμάτι ψυχοθεραπευτικό και θέλω να κάνω κι άλλα πράγματα. Μου αρέσει να δημιουργώ, μου αρέσει να γράφω, το αγαπάω, έχω ψώνιο, αρρώστια.

Πόσο σε απασχολεί να είσαι αυτόνομος καλλιτεχνικά; Έχεις νιώσει ποτέ την ανάγκη να διαφυλάξεις το έργο σου από την όποια βιομηχανία του θεάματος που πιθανώς να θέλει να το εκμεταλλευτεί;

Δεν υπάρχει βιομηχανία του θεάματος πια. Υπάρχει μια μικρή βιοτεχνία που δεν έχει λεφτά και δεν έχει και όνειρα και σχέδια. Είναι όλοι σε ένα μούδιασμα και ένα κράτημα. Δεν μπορεί κανείς να σε παρασύρει σε κάτι αυτή τη στιγμή. Μπορείς να είσαι ακέραιος και ολοκληρωμένος καλλιτέχνης χωρίς να χρειάζεται να κάνεις εκπτώσεις. Αν περιμένεις να βγάλεις λεφτά από το τραγούδι του 2017 είσαι κορόιδο. Η μεγαλύτερη επιτυχία να γίνει, είναι μετρημένα κουκιά.

Τι ονειρεύεσαι;

Ονειρεύομαι να νοιαζόμαστε πιο πολύ ο ένας για τον άλλο. Ονειρεύομαι έναν κόσμο στον οποίο τα δικά σου δικαιώματα, θα έχουν για μένα ίδια αξία με τα δικά μου. Ονειρεύομαι μία αξιοπρέπεια ζωής για όλους και έναν επαναπροσδιορισμό των «θέλω» και λίγο να φύγουμε από αυτό το σάπιο. Να έρθει μια φρεσκάδα. Δεν με νοιάζει ούτε το καινούριο, ούτε τα ρηξικέλευθο, με νοιάζει το ουσιαστικό. Έχουμε πέσει όλοι στην παγίδα να κάνουμε κάτι νέο, κάτι φρέσκο, κάτι διαφορετικό. Δεν υπάρχει ο νέος ή ο παλιός τρόπος. Υπάρχει ο αληθινός τρόπος. Ο αληθινό τρόπος είναι διαχρονικός και μένει εκεί.