Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, πιστό στην υψηλής αισθητικής καλλιτεχνική του επιμέλεια, φιλοξένησε ένα έργο διαχρονικό και οικουμενικό με πυρήνα την αρχέγονη διαλεκτική μεταξύ του «ήμουν» και του «είμαι», αλλά με σύγχρονους όρους δομημένο. Γλώσσα της διαλεκτικής αυτής είναι ο χρόνος εννοιολογικά και παραστατικά, αφού χρόνος δεν νοείται χωρίς την κίνηση που ενυπάρχει και εμπεριέχεται σε αυτόν. Κίνηση αδιάκοπη, ρευστή, ευμετάβλητη, τελεστική. Κοινώς, ο χορός.
Η σύλληψη και μόνο της ιδέας είναι αρκετά ουσιαστική. Ο μύθος εντάσσεται δικαίως ολοένα και περισσότερο στην σύγχρονη τέχνη, καθώς αποτελεί γενικά σημαντικό φορέα κοινωνικής αγωγής και εκπαίδευσης που δίνει τα κριτήρια κατανόησης του πολιτισμού στον οποίο αναφέρεται, αλλά και εκείνου που τον ερμηνεύει. Εδώ ο Μίτος της Αριάδνης που άλλοτε είχε μετατρέψει σε απλή την έξοδο από έναν δαιδαλώδη σχηματισμό, «δανείζει» τον συμβολισμό του στην Γεωργία Ηλιοπούλου και μεταπλάθεται σε κάτι άλλο, σε αυτή την «ενέργεια που μας ενώνει με ολόκληρο το Σύμπαν» όπως η ίδια ορίζει και για άλλη μια φορά σε Τέχνη.
Ο κάπως απόκοσμος συμβολισμός του νήματος, μετά από όλες τις χωρικές και χρονικές μεταβολές του, έρχεται τώρα στα χέρια μιας ευρέως διακεκριμένης συνεργασίας. Βαγγέλης Παπαθανασίου και Russell Maliphant, χωρίς περεταίρω συστάσεις. Το νήμα μοιάζει να έχει μπολιαστεί στα χέρια τους και να υφαίνεται με ευαισθησία και υπομονή, όπως άλλωστε αρμόζει σε ένα τόσο εύθραυστο σύμβολο. Η μουσική και η χορογράφηση εναρμονίζονται σε τέτοιο βαθμό που είναι ίσως άνευ ουσίας να αποδομηθεί η αξία του καθενός, δηλαδή έξω από το εξαιρετικά δυναμικό σύνολο.
Οι σχηματισμοί των σωμάτων εμφανίζονται κυκλικοί, γραμμικοί ή σημειακοί και αντικριστοί, σωματοποιώντας γλαφυρά τον αντίστοιχο χρόνο που προσδιορίζουν – τον «κυκλικό» χρόνο της παράδοσης και τον «γραμμικό», με την ιδιότητα της ασυνέχειας που φαίνεται να χαρακτηρίζει τη σύγχρονη κοινωνία. Διαρκούν όσο χρειάζεται για να μετασχηματιστούν απαλά σε κάτι άλλο και δεν διστάζουν να επαναλάβουν τον εαυτό τους, να κυριαρχήσουν, να διαφωνήσουν, να συμφωνήσουν, να αποδεχθούν τελικά την εμπειρία που δημιουργείται στο «ανάμεσά τους».
Στο μεταξύ η μουσική, που έχει με ιδιότυπο τρόπο εντάξει όργανα κατά τ’ άλλα φορεμένα ήδη ως σημείο αναφοράς και αναγνώρισης του παραδοσιακού ήχου (όπως η καμπάνα, η λύρα), δίνει τον παλμό. Την απόκοσμη, δεοντική ουσία της αντιθετικότητας ή της συμπόρευσης κίνησης και μουσικών οργάνων με τρόπο που μοιάζει σαν να γεννά το ένα τ’ άλλο. Οι φωτισμοί του Michael Hulls έχουν επίσης κομβικό ρόλο. Είναι αυτοί που παράγουν τις χωρικότητες μέσα στις οποίες δομούνται οι δράσεις των σωμάτων και δει των μελετημένων χεριών: Χώροι κλειστοί σε αυστηρά ορθογώνια πλαίσια ή σχεδόν διαμπερείς, με κάθετες ή οριζόντιες γραμμές που φαίνονται ανά στιγμές ως να επεκτείνονται ίσως φαντασιακά εκτός σκηνής, σίγουρα όμως εκτός συνόρων.
Προφανώς όλη η εμπειρία θα βρισκόταν στη σφαίρα του φαντασιακού χωρίς τους άκρως δουλεμένους ερμηνευτές. Δεκαοκτώ σώματα, επαγγελματίες χορευτές ο καθένας στο είδος του που ωστόσο «ακούν» απ’ ότι φαίνεται τη διαφορετικότητα, κινούνται ενωτικά, συγχρονισμένα και ευέλικτα. Με ένταση πυκνώνουν και αραιώνουν ως ένα οργανικό σώμα ή ως μονάδες και δυάδες που όμως δεν ανταγωνίζονται τη δυναμικότητα της παράλληλης δράσης. Σταδιακά μοιάζουν όλο και πιο ελαφριοί μέσα στην υπέροχη φορεσιά της Μαίρης Κατράντζου που εντείνει την κίνηση καθώς και τη σύμπνοια παραδοσιακού και σύγχρονου, όλο και πιο ρευστοί, όλο και πιο πολύμορφοι.
Εν τέλει, μέσα από τις πάμπολλες ερμηνείες του, περιγράφεται εύστοχα εδώ «το νήμα που ενώνει, το νήμα που οδηγεί, το νήμα που μπορεί να κατανοήσει ό,τι με πρώτη ματιά φαίνεται ασύνδετο». Η απλότητα του παραδοσιακού χορού όπου πιασμένοι χέρι χέρι οι άνθρωποι πορεύονται και η ίσως πολύπλοκη ελευθερία του σύγχρονου, ορίζουν εδώ μαζί μια υπερπαραγωγή ασύμβατη φαινομενικά, που εκφράζει ωστόσο εύγλωττα τον χώρο που την υποδέχεται, τον κάθε συντελεστή ξεχωριστά και κυρίως το εξαιρετικό συλλογικό αποτέλεσμα. Επανέρχεται τελικά το δίπολο απλότητα/πολυπλοκότητα, όπως ακριβώς όρισε ο Μίτος στον Θησέα. Μόνο που τώρα επανεξετάζεται, ως όφειλε, με σύγχρονα εργαλεία.
Info
The Thread
Μια παράσταση αφιερωμένη στη μνήμη του μεγάλου Έλληνα συνθέτη, Βαγγέλη Παπαθανασίου
στο Ηρώδειο
Τετάρτη 31 Αυγούστου 2022
