Μια οικογένεια ζει «εγκλωβισμένη» σε μια διάφανη σφαίρα. Ένας παρατηρηρτής την παρατηρεί. Αυτή η παρατήρηση είναι ικανή να καθορίσει την συμπεριφορά της; Η Ζέτη Φίτσιου έγραψε ένα έργο για την σημασία της “παρατήρησης” και την ανθρώπινη συμεριφορά, το οποίο ανεβαίνει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σε σκηνοθεσία Ανδρέα Φλουράκη. Για το πώς εμπνεύστηκε το κείμενό της, για την αξία της παρατήρησης στην σύγχρονη κοινωνία, αλλά και για το κατά πόσο οι άνθρωποι είμαστε ηλεκτρικά φορτισμένα άτομα, μιλήσαμε μαζί της.
Το “Πείραμα” πραγματεύεται την συμπεριφορά των μελών μιας οικογένειας ενώ αυτά παρακολουθούνται από έναν ερευνητή. Πώς προέκυψε η ιδέα για να γίνει αυτή η διαδικασία θεατρικό έργο;
Παρατηρώντας… Μέσα από τη συμπεριφορά των άλλων, αλλά και από τη δική μου, είδα να αλλάζουμε όταν κάποιος μας κοιτάζει. Αυτή η μετατόπιση μου φάνηκε ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα.
Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός που σας έκανε να σκεφτείτε και να γράψετε το συγκεκριμένο έργο και θα θέλατε να το μοιραστείτε μαζί μας;
Δεν υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο γεγονός, απλώς σκέψεις που συνδιάστηκαν.
Στην περίπτωση του έργου σας τα πειραματόζωα παρακολουθούνται από έναν ερευνητή. Στην περίπτωση της κοινωνίας, πώς πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτή η αναγωγή;
Η κοινωνία από μόνη της είναι ένας παρατηρητής. Ενταγμένοι μέσα στα πλαίσιά της, προσαρμόζουμε χαρακτηριστικά και ένστικτα για να χωρέσουμε μέσα της. Αυτό στοιχίζει στον καθένα, όσο στοιχίζει και σε ένα δέντρο που το κουρεύει τετράγωνο ένας κηπουρός.
Οι ήρωες του “Πειράματος” παρακολουθούνται και από τον ερευνητή, αλλά και από το κοινό, μιας και μιλάμε για θέατρο. Αυτή η παρακολούθηση της παρακολούθησης δεν είναι μια περίεργη διαδικασία;
Πολύ σωστά, ο επιστήμονας παρατηρεί τους ρόλους του έργου, ο θεατής παρατηρεί τους ηθοποιούς, ο ηθοποιός παρατηρεί τον ρόλο, τον εαυτό του, τον άλλο ηθοποιό και το κοινό… αυτό δεν τελειώνει ποτέ στο θέατρο, αλλά όχι μόνο εκεί. Πάντα έχουμε γύρω μας παρατηρητές. Ακόμη κι όταν είμαστε μόνοι, ο παρατηρητής είναι ο ίδιος μας ο εαυτός, που διορθώνει τη φωνή, τη στάση του σώματος, τα όσα λέμε, τα όσα σκεφτόμαστε.
Η οικογένεια του “Πειράματος” βρίσκεται σε μια διάφανη σφαίρα. Μπορεί να δει τον κόσμο μέσα από αυτήν; Και αν το θελήσει μπορεί να βγει έξω από την σφαίρα;
Τα μέλη της οικογένειας μπορούν να δούνε τον κόσμο μέσα από τη σφαίρα. Κι επειδή μπορούν να τον δούνε, τον υπολογίζουν ίσως περισσότερο απ’ ότι θα έπρεπε – και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για εκείνους. Περιτριγυρισμένοι από τη σφαίρα των πεποιθήσεων τους αδυνατούν να σπάσουν το πλαίσιο που τους έχει εγκλωβίσει και να βγουν έξω από αυτό.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο αυτοελέγχου ώστε ακόμα και όταν παρακολουθούνται να μπορούν να κρύψουν ή να αναδείξουν κάποιες πτυχές τους;
Δεν νομίζω ότι αυτή η αλλαγή στη συμπεριφορά έχει άμεση σχέση με τον αυτοέλεγχο. Αντιθέτως, όταν κάποιος έχει αυτοέλεγχο τότε ίσως δεν αλλάζει, καθώς δεν έχει την ανάγκη να το κάνει. Αυτή η αλλαγή είναι μάλλον ένα είδος προσαρμογής στο περιβάλλον μας που εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους.
Η ιδέα σας παίρνει ως εκκίνηση το “πείραμα της διπλής σχισμής”. Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι έχουν την ενέργεια ηλεκτρικά φορτισμένων ατόμων;
Τι να σας πω; Δεν είμαι μάλλον ο κατάλληλος άνθρωπος να απαντήσω. Κι εμένα μου δημιουργήθηκαν παρόμοια ερωτήματα πριν και μετά από αυτό το έργο. Αναζήτησα απαντήσεις στους πιο ειδικούς, όπως ο κύριος Μάνος Δανέζης, αστροφυσικός, μέλος του Σώματος Ομότιμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών, που είναι και ο επιστημονικός συνεργάτης της παράστασης.
Η παράσταση σε τι ύφος κινείται; Έχει χιούμορ, κινείται περισσότερο στο κομμάτι της περφόρμανς ή είναι ένας συνδυασμός;
Δεν είναι περφόρμανς, είναι μια δομημένη παράσταση, η οποία κινείται σε διάφορα επίπεδα.
Πληροφορίες
“Το Πείραμα” της Ζέτης Φίτσιου σε σκηνοθεσία Ανδρέα Φλουράκη παρουσιάεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών από 8 Νοεμβρίου έως 9 Δεκεμβρίου 2018
ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ (με αλφαβητική σειρά):
Μυρτώ Αλικάκη
Κωνσταντίνος Ελματζίογλου
Πέτρος Λαγούτης
Φαίη Ξυλά
Μενέλαος Χαζαράκης
