Οι «Δούλες» του Ζαν Ζενέ στο θέατρο Αποθήκη αντικατοπτρίζουν τις σχέσεις εξουσίας και υποταγής, ερωτισμού και εξάρτησης και τις αγεφύρωτες ταξικές διαφορές που δημιουργούν ένα εκρηκτικό κλίμα αγωνίας στην ιστορία δύο υπηρετριών και της κυρίας τους.
Με αφορμή την πραγματική δολοφονία που διέπραξαν οι αδελφές Παπέν, δύο υπηρέτριες, εις βάρος της εργοδότριάς του, ο Ζενέ έγραψε τις «Δούλες» ξεκλειδώνοντας το ταξικό υπόβαθρο του συγκεκριμένου γεγονότος, με μεταθεατρικές και ψυχαναλυτικές αποχρώσεις. Τοποθέτησε το δραματικό πλαίσιο, σε ένα παιχνίδι ρόλων που παίζουν με τελετουργική ευλάβεια οι δύο αδελφές, παριστάνοντας εκ περιτροπής την «Κυρία» και τη «Δούλα», καθρεφτίζοντας όχι τόσο τη σχέση των δύο γυναικών με το αφεντικό τους, αλλά κυρίως τη σχέση καθεμίας με τον εαυτό της και μεταξύ τους.
Μέσα από το παιχνίδι εναλλαγής ρόλων η Αγγελική Παπαθεμελή και η Αμαλία Καβάλη, ως αδελφές και υπηρέτριες, ρίχνουν φως σε ζητήματα όπως το δίλημμα της αποδοχής της μοίρας μιας φτωχής ζωής ή την προσπάθεια διαφυγής από το σύστημα, τον αντίκτυπο της ρουτίνας στη ψυχική ζωή του ανθρώπου και την φθορά των σχέσεων εξαιτίας της καταπίεσης των υποχρεώσεων.
Από μια ψυχαναλυτική οπτική, που αποτυπώνεται στη σκηνοθεσία του Γιώργου Σκεύα, οι δύο υπηρέτριες με την ερμηνεία τους εκφράζουν τον φόβο και την απέχθεια προς την εξουσία της κυρίας τους, αλλά παράλληλα δηλώνουν τον σεβασμό και την υποταγή τους προς αυτή και τις δήθεν ενδείξεις αγάπης που τους προσφέρει, δημιουργώντας την αίσθηση πως πάσχουν από το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Με μια δεύτερη ανάγνωση, η σύνδεση των αδελφών Σολάνζ και Κλερ, που αλληλοεξαρτώνται ως υπηρέτριες της ίδιας κυρίας, προβάλλει το δίπολο της αποδοχής και της επίθεσης στους ίδιους τους εαυτούς τους, ειδικά όταν το σχέδιο να σκοτώσουν το αφεντικό τους δεν πάει βάση πλάνου.
Η Καβάλη και η Παπαθεμελή, διακρίνονται από μια αξιοπρόσεκτη χημεία στην εναλλαγή ρόλων του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου. Οι πολύ στοχευμένες τους ερμηνείες αλληλοσυμπληρώνουν η μία την άλλη. Η Παπαθεμελή ως Σολάνζ είναι πιο συνεσταλμένη, φοβισμένη και υπάκοη, ενώ η Καβάλη ως Κλερ είναι ηγετική και επιπόλαια. Οι δύο ρόλοι διακρίνονται από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που συγκρούονται καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Προς το τέλος του έργου, επιτυγχάνουν τη σύγχυση και την αντιστροφή των δύο ρόλων με έναν περίτεχνο και έντονο τρόπο, δείχνοντας πως μπορεί να βγει ο άνθρωπος εκτός εαυτού κάτω από πίεση.
Η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, ως η Κυρία του σπιτιού, με τη σειρά της μεταφέρει ένα δίλημμα στο κοινό. Μα γιατί τέτοιο μίσος από τις υπηρέτριές τις που τόσο όμορφα τους μιλάει και φαίνεται να αγαπάει; Γιατί επιμένουν να τη δηλητηριάσουν όταν τους προσφέρει τα πανάκριβα παλιά της ρούχα; Μήπως όμως αυτές οι αγαθές πράξεις και τα λόγια είναι μια ψευδαίσθηση; Η ερμηνεία της Σακελλαροπούλου, αποτυπώνει με τον πιο κομψό τρόπο και στοχευμένη κινησιολογία μια γυναίκα της μεγαλοαστικής τάξης, που υποκρίνεται με κάθε φιλεύσπλαχνη και συμπονετική κίνηση προς τις υπηρέτριές της.
Οι δούλες στην πραγματικότητα είμαστε όλοι εμείς, οι φιλοδοξίες μας, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες και οι ψεύτικες υποσχέσεις που δίνουμε στους γύρω μας και κυρίως στον εαυτό μας. Δεν παίρνουμε το ρίσκο να κυνηγήσουμε τα όνειρά μας και να ζήσουμε τις ζωές που λαχταρούμε αληθινά, καταλήγοντας σε μια λούπα μίσους και αποδοχής των καταστάσεων που μας εξουσιάζουν. Μέσω των συναισθηματικών και σκληρών μονολόγων, που εκφέρουν οι υπηρέτριες, αναδύεται η απόγνωση του ανθρώπου που θέλει να ξεφύγει από τη ζωή που του έχει επιβληθεί μέσω των κοινωνικών απαιτήσεων, ο δόλος και ο φθόνος για τον γείτονα.
Η μουσική υπόκρουση του Σήμη Τσιλαλή, οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί του Βαγγέλη Μούντριχα και η αίσθηση του αντικατοπτρισμού που επιτρέπει η χρήση του σκηνικού, το οποίο υπογράφει ο σκηνοθέτης, δένουν όμορφα σε αυτή τη λιτή αλλά ολοκληρωμένη παράσταση, που μπορεί στην αρχή να φαίνεται μονότονη, αλλά καθώς ξεκλειδώνεται η πλοκή τραβάει το ενδιαφέρον του θεατή. Αξιοσημείωτη είναι και η μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη που καταφέρνει να προδώσει κάθε συναίσθημα στους ρόλους των υπηρετριών και μια αίσθηση ειρωνείας σε αυτόν της Κυρίας.
Info:
Οι Δούλες
του Ζαν Ζενέ
Σκηνοθεσία Γιώργος Σκεύας
Θέατρο Αποθήκη
από το Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2022
