Ο Κωστής Καπελώνης έχει συνδέσει το όνομά του με το Θέατρο Τέχνης χρόνια τώρα. Ως σκηνοθέτης φέτος καταπιάνεται με το εμβληματικό έργο των Ντάριο Φο και Φράνκα Ράμε «Όλο σπίτι κρεβάτι κι εκκλησία» στην σκηνή της Φρυνίχου και μιλάει στο musicity.gr για την επιλογή του έργου, την σχέση του με τον Ντάριο Φο και την συνεργασία του με τον Σταμάτη Κραουνάκη.
Πώς επιλέξατε να ανεβάσετε το «Όλο σπίτι κρεβάτι κι εκκλησία» των Ντάριο Φο και Φράνκα Ράμε και τι είναι εκείνο που σας γοήτευσε στην γραφή τους;
Θέλαμε ένα έργο για γυναίκες ηθοποιούς, που να μιλά για γυναίκες, έτσι το Όλο Σπίτι, Κρεβάτι κι Εκκλησία ήταν αυτό που θέλαμε. Ο Ντάριο Φο είναι πάντα επίκαιρος με την πολιτική σκέψη του και μαζί με τη Φράνκα Ράμε έχουν κάνει μεγάλους αγώνες για κοινωνικά θέματα σε δύσκολες εποχές. Το θέατρο του Φο είναι ένα θέατρο για το μεγάλο κοινό, με ρίζες στο ιταλικό λαϊκό θέατρο και με μια οξύτητα κριτικής απέναντι στις εξουσίες, που είναι πάντα σύγχρονο, αφού τα πράγματα, δυστυχώς, δεν έχουν αλλάξει ουσιαστικά από τότε που έγραψαν το έργο.
Η επαφή σας με τον Ντάριο Φο είναι καινούρια ή έχετε ξαναπιαστεί στο παρελθόν με αυτόν τον συγγραφέα και το ύφος του;
Δεν έχω ξανά ανεβάσει έργο του, αλλά τον αισθάνομαι πολύ οικείο, γιατί προέρχεται από το θέατρο, είναι ο ίδιος ηθοποιός και μάλιστα ενός τρόπου που τον θεωρώ πολύ κοντά στον τρόπο του Θεάτρου Τέχνης. Έτσι ήταν σαν να τον γνώριζα από καιρό. Είχα την τύχη να τον δω, πριν πολλά χρόνια, να παίζει στο Φεστιβάλ των Εθνών στο Αμβούργο, όταν εμείς παίζαμε την Ειρήνη και τον Οιδίποδα. Έπαιζε μόνος του, σε ένα αμφιθέατρο, το Μύστερο Μπούφο, χωρίς σκηνικό, με το καθημερινό του κοστούμι. Η ανάμνηση εκείνη επιρρέασε πολύ την σκηνοθεσία της παράστασης μας.
Το «Όλο σπίτι κρεβάτι κι εκκλησία» είναι ένα έργο που μιλά για την γυναικεία εκμετάλλευση, καταπίεση και κακοποίηση. Πόσο νιώθετε ότι απασχολεί την κοινωνία μας ένα τέτοιο θέμα και στην διαδικασία της προ – σκηνοθετικής σας έρευνας υπήρξε κάποιο γεγονός που ανακαλύψατε και σας συγκίνησε ή σας ξάφνιασε ιδιαίτερα;
Δυστυχώς η εκμετάλλευση και η κακοποίηση των γυναικών εξακολουθεί και όχι μόνο στις υποαναπτυκτες χώρες. Καθημερινά βλέπουμε να συμβαίνουν περιστατικά βιασμών ή κακοποιήσεων ακόμη και δολοφονίες, γιατί κάποια γυναίκα αντιστάθηκε ή βρέθηκε απέναντι σε κάποιο κτήνος. Αλλά και γύρω μας, στην καθημερινότητα μας, πλήθος συμπεριφορών λεκτικής βίας ή ψυχολογικής πίεσης στους χώρους δουλειάς, στο σχολείο ή μέσα στην οικογένεια.
Ο λόγος του Ντάριο Φο είναι γνωστός, οικείος και αγαπημένος. Σε αυτή του την σύμπραξη με την Φράνκα Ράμε εντοπίζετε διαφορές στο γνωστό του ύφος;
Ο Ντάριο Φο, ως προερχόμενος από το θέατρο, έχει ενσωματώσει στη γραφή του την παράδοση του ιταλικού θεάτρου από το ρωμαϊκό θέατρο, την Κομέντια ντε λ Αρτε μέχρι τον Πιραντέλλο και τον Ντε Φιλίππο. Εδώ, σε αυτό το έργο, με την Φράνκα Ράμε, που είναι κι αυτή ηθοποιός, έχουν καταφέρει μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη στη δομή, που προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε επιλέγοντας να παρουσιάσουμε τέσσερις μονολόγους από το έργο. Το έργο αρχίζει με μια ξεκάθαρη κωμική διάθεση, η οποία με την εξέλιξη γίνεται όλο και περισσότερο πολιτική και καταλήγει σε μια σουρεαλιστική κατάσταση με ένα τρομαχτικό αλληγορικό παραμύθι. Δηλαδή στήνει στην αρχή μια παγίδα στο θεατή, κάνοντας τον να γελάσει, να παρασυρθεί στην ευφορία και μετά τον υποχρεώνει να σκεφτεί και να αναλογιστεί τη δική του ευθύνη για την κατάσταση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία.
Στην πρώτη παράσταση του έργου το 1977 η Φράνκα Ράμε έπαιξε όλους τους ρόλους της παράστασης. Στην δική σας παράσταση τους ρόλους ερμηνεύουν τέσσερις ηθοποιοί. Φλερτάρατε με την ιδέα να ακολουθήσετε το αρχικό παράδειγμα της συγγραφέα;
Η Ράμε έπαιζε όλους τους ρόλους του έργου, αλλά δεν το έπαιζε ποτέ ολόκληρο. Η διάρκεια όλων των μονολόγων, που έγραψαν κάτω από αυτό τον τίτλο, είναι πάνω από τρεις ώρες. Συνήθως έπαιζε έναν δυο μονολόγους, κάνοντας μια εισαγωγή και έναν επίλογο. Έπαιζε και σε μη θεατρικούς χώρους, σε εργοστάσια, πανεπιστήμια κλπ, όπου είχε τη δυνατότητα, μετά την παράσταση, να κάνει συζήτηση με το κοινό. Η δική μας παράσταση είναι στο θέατρο, αλλά θα μου άρεσε μια εκδοχή οι ηθοποιοί μας να μπορούσαν να παίξουν, η κάθε μια το μονόλογο της ξεχωριστά, σε ένα μικρό χώρο, μη θεατρικό, και μετά να συζητήσουν με το κοινό το έργο και τα θέματα που θίγει.
Στα κείμενα του Ντάριο Φο συναντάμε την ακραία σάτιρα σε συνδυασμό με την συγκίνηση. Αυτό το στοιχείο πώς υπάρχει σε αυτό το έργο και πώς το αντιμετωπίσατε εσείς;
Όπως είπα και πριν, το γέλιο είναι το όπλο που χρησιμοποιείται για να εγκλωβίσει το κοινό και μετά να το οδηγήσει εκεί που θέλει, δηλαδή στη σκέψη πάνω στα θέματα της καταπίεσης της γυναίκας και μάλιστα περισσότερο γύρω από το σεξ και τη λειτουργία του, για να κάνει ακόμη πιο αναπόφευκτη την πάγιδα. Μετά ο θεατής δεν μπορεί να αποφύγει το να σκεφτεί και να κάνει κάτι γι’ αυτό που παρακολούθησε.
Σε αυτό το έργο του Ντάριο Φο, στην σκηνή του Θεάτρου Τέχνης, συναντάτε στην μουσική της παράστασης τον Σταμάτη Κραουνάκη. Πώς προέκυψε η συνεργασία σας και μιλήστε μας για την δουλειά του Σταμάτη Κραουνάκη πάνω σε αυτό το έργο των Φο και Ράμε.
Με το Σταμάτη είμαστε παλιοί γνωστοί, από τους Ιππείς του Λαζάνη στην Επίδαυρο, πριν πολλά πολλά χρόνια. Αισθανόμαστε να έχουμε μια κοινή ρίζα. Τώρα είναι πολύ κοντά μας στο Θέατρο Τέχνης. Πριν μερικά χρόνια έκανε μια μεγάλη παράσταση για τον Ντάριο Φο στο Ηρώδειο. Έτσι ήταν απολύτως φυσικό να του ζητήσω να κάνει τη μουσική στην παράσταση. Έφτιαξε δυο καινούργια τραγούδια, επεξεργαζόμενος με τον πολύτιμο συνεργάτη του τον Βάιο Πράπα, ιταλικά λαϊκά μοτίβα πάνω σε στίχους που έγραψε και συμπυκνώνουν ιδέες και φράσεις από το έργο. Ο Βάιος έφτιαξε και κομμάτια ατμόσφαιρας σε δύο από τους μονολόγους, ενώ σε έναν άλλο χρησιμοποιήσαμε γνωστά τραγούδια του Σταμάτη, που ακούγονται από ένα ραδιόφωνο. Έτσι η μουσική έχει έντονη «παρουσία» στη παράσταση.
Η παράσταση παρουσιάζετε κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Τέχνης – Φρυνίχου και παράλληλα περιοδεύει. Πώς προέκυψε η ανάγκη σας για περιοδεία και πώς εννοείτε την επικοινωνία του Θεάτρου Τέχνης με το κοινό εκτός Αθηνών;
Το Θέατρο Τέχνης έχει μακρά παράδοση επικοινωνίας με το κοινό εκτός Αθηνών, ιδιαίτερα με τις καλοκαιρινές περιοδείες του, αλλά πολλές φορές και με χειμερινές εξορμήσεις, όποτε οι συνθήκες το επέτρεπαν. Το Όλο Σπίτι, Κρεβάτι κι Εκκλησία έγινε με τη σκέψη να μπορεί να περιοδεύσει και μάλιστα έκανε πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Είναι ένα έργο που προσφέρεται για παράσταση στο ευρύ κοινό και οι επιλογές σκηνογραφίας και κοστουμιών ήταν με τη σκέψη να μπορεί να παρασταθεί σε κάθε είδους θεατρικό χώρο ανεξαρτήτως υποδομών ή μεγέθους. Το κοινό της επαρχίας διψά για καλό θέατρο και μάλιστα το χειμώνα που είναι ελάχιστα τα θεατρικά σχήματα του κέντρου που αποτολμούν έξοδο εκτός Αθηνών. Αλλά και για μας έχει πολύ ενδιαφέρον η επικοινωνία με το κοινό της επαρχίας που είναι κατά κανόνα αγνότερο και αμεσότερο, ως προς τον τρόπο αποδοχής της παράστασης. Ιδιαίτερα όταν αυτές οι παραστάσεις γίνονται σε συνεργασία με τοπικούς φορείς, μας βοηθούν πολύ στη επικοινωνία με το μεγάλο κοινό της πόλης τους. Πολλές φορές έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί τους ευρύτερα θεατρικά θέματα που τους απασχολούν και μας ενδιαφέρουν.
Πληροφορίες
Η παράσταση “Όλο σπίτι κρεβάτι κι εκκλησία” παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Τέχνης – Κάρολος Κουν (Φρυνίχου 14, Πλάκα).
Περισσότερες πληροφορίες: Κλικ εδώ
